Người Việt bên lề cuộc chiến

Cuộc chiến ở Ukraine diễn ra gần 2 tháng qua đã dẫn đến một cuộc chiến khác, trên các diễn đàn, mạng xã hội giữa các cư dân mạng người Việt (trong nước lẫn nước ngoài): bên ủng hộ Nga, bên ủng hộ Ukraine. Cuộc tranh luận bùng nổ dữ dội tới mức có những nhóm bạn bè thật bên ngoài không ngại buông lời mạt sát, thậm chí cạch mặt nhau; còn trên trang mạng không ít người quyết liệt unfriend những ai trái quan điểm với mình.

Cuộc tranh cãi quyết liệt bên lề cuộc chiến Nga- Ukraine. Ảnh: tác giả cung cấp

Quan sát chung dễ thấy cuộc chiến của cư dân mạng chia ra 3 phe rõ rệt: một phe ủng hộ cuộc tấn công của Nga Putin; một phe ủng hộ cuộc vệ quốc của Zelensky và người dân Ukraine và phe thuộc dạng “ba phải”, “ăn theo nói leo”, gió chiều nào xoay chiều đó.

Nói về lý do vì sao một số người Việt quá “cuồng Nga”, Quốc Chính, một Facebooker dân gốc Hà Nội, cho biết: “Người Việt, đặc biệt dân miền Bắc hầu hết đều có tình cảm đặc biệt với Liên Xô (cũ) và nước Nga hiện nay. Thế hệ 7x chúng tôi chẳng hạn, thời học sinh luôn mơ được tới Liên Xô, được du học bên Nga. Với dân miền Bắc Việt Nam những năm 1980 về trước thì Liên Xô là thiên đường. Trí thức miền Bắc hồi ấy, trừ số ít do người Pháp đào tạo, còn lại là du học Liên Xô hoặc Ðông Âu trở về mà Ðông Âu lúc đó cũng là cái bóng của Liên Xô, nên ảnh hưởng của nó rất nặng. Giai đoạn sau 1980, Liên Xô là nguồn viện trợ cho Việt Nam đủ mọi thứ. Ðấy là chưa kể họ còn sát cánh cùng Việt Nam trong các cuộc chiến tranh. Vì thế trong sâu thẳm của người miền Bắc thì Liên Xô không khác người cha, người anh cả, luôn sẵn sàng vì đàn em Việt Nam XHCN. Ðến 1989, Liên Xô lẫn Ðông Âu sụp đổ, người Việt trở nên không nơi nương tựa, nhất là trước đó còn bị Gorbachev cắt giảm viện trợ. Tuy nhiên qua tuyên truyền của nhà nước, dân Việt bây giờ ít nhất cũng hơn 70% người tin rằng Liên Xô sụp đổ là do Gorbachev phá hoại hệ thống XHCN. Tôi cho là hầu hết thế hệ lứa tuổi 1950-1970 sinh ra ở miền Bắc đều có những hoài niệm tốt đẹp về Liên Xô. Tiếp đó là con cháu họ, nhất là những ai được “hưởng lộc” càng có tâm lý chịu ơn. Họ cho rằng có Liên Xô mới có Việt Nam và nước Nga chính là hậu thân của Liên Xô cũ. Thế là họ cuồng Nga, luôn bênh vực Nga như bênh vực tổ tiên mình vậy, âu cũng là điều dễ hiểu”.

Những người Việt Nam công khai ủng hộ cuộc vệ quốc của Ukraine. Ảnh: tác giả cung cấp

Tuy nhiên, phản bác những điều này, Ðỗ Vũ, một Facebooker khác ở Nha Trang, nhận xét: “Cho dù bạn cuồng Nga Putin thế nào nhưng chắc bạn không thể phủ nhận chuyện Nga Putin xâm lược Ukraine là quá vô lý và trắng trợn. Bạn có thể tin vào bộ máy tuyên truyền của Putin về chủ nghĩa dân tộc, phát xít ở Ukraine nhưng bạn không thể phủ nhận cả thế giới đang cùng tẩy chay Nga và ủng hộ Ukraine. Chả lẽ phần đông thế giới lại ngớ ngẩn đến mức đi ủng hộ nhà nước phát xít và tẩy chay một nhà nước tốt đẹp như Nga? Bạn có thể tin quân đội Nga đang chiến đấu với phát xít để giải phóng Ukraine nhưng bạn không thể phủ nhận chính phủ Ukraine đang có cả dân tộc đứng sau lưng họ. Tôi nghĩ nếu chính phủ Ukraine không được lòng dân chắc nó đã sụp đổ sau vài ba ngày kể từ khi cuộc chiến bắt đầu. Bạn có thể cho rằng Tổng thống Ukraine là “gã hề” nhưng không thể phủ nhận sự can đảm và tài năng của ông ta khi đất nước lâm nguy. Và “gã hề” đang tập hợp được cả dân tộc cùng mình dũng cảm chống quân xâm lược mạnh gấp nhiều lần. Bạn có thể không ưa phương Tây nhưng bạn không thể phủ nhận thực tế là sau sự sụp đổ của Liên Xô, các nước XHCN cũ nếu nhanh chóng thoát Nga, hội nhập với EU đều phát triển tốt. Còn những nước vẫn nhùng nhằng với Nga sau bao năm vẫn lẹt đẹt, phát triển kém, tham nhũng tràn lan, chính thể độc tài toàn trị. Bạn có thể cho rằng Ukraine dại dột khi dám chống lại quân xâm lược Nga và đã để chiến tranh tàn phá đất nước nhưng bạn không thể phủ nhận trong lịch sử VN, ông cha ta xưa cũng không bao giờ chấp nhận hàng giặc dù phải trả bằng cái giá nào. Và chẳng ai đi chỉ trích việc chống lại kẻ thù là việc làm dại dột.”.

Những bạn trẻ Việt Nam đứng về phía Ukraine. Ảnh: tác giả cung cấp

Sự kiện Ukraine càng cho thấy sự chia rẽ mạnh mẽ trong dư luận người Việt. Cùng với khá đông người lên tiếng ủng hộ hoặc bài xích Ukraine, còn có các “chuyên gia quân sự” thứ thiệt, trong đó có một tay tướng 65 tuổi khá nổi tiếng của Việt Nam hiện nay. Trả lời báo chí quanh cuộc chiến Nga- Ukraine, ông này cho biết: “Theo tôi, nước Nga là một người bạn truyền thống từng giúp đỡ nghĩa tình cho Việt Nam. Chúng ta ủng hộ Nga vì đó là một cường quốc trên thế giới, ủng hộ bảo đảm an ninh nước Nga trong nội địa và không bị uy hiếp ngoài biên giới, không đồng tình với các lệnh trừng phạt kinh tế, bao vây, cấm vận áp đặt lên họ. Nhưng cũng góp ý rằng, trước hết không đồng tình khi chủ quyền, lãnh thổ các nước không được tôn trọng theo luật pháp quốc tế, bất luận hình thức nào. Việc dùng chiến tranh hoặc sức mạnh để giải quyết tranh chấp là không thể chấp nhận, chúng ta cũng không đồng tình khi cuộc chiến này sẽ tạo ra những tiền lệ xấu trong quan hệ quốc tế. Với Ukraine, chúng ta ủng hộ họ bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, bảo vệ quốc gia. Chúng ta chân thành mong muốn Ukraine hòa bình, không bị áp đặt bởi chính trị cường quyền, không phải chịu đựng chính sách ngoại giao pháo hạm nước lớn.”.

Xem thêm: Bên hồ Thác Bà

Xem ra với phát biểu của tay tướng này đã chỉ rõ ai là “cường quyền” “vi phạm luật pháp quốc tế” và kẻ đó không ai khác chính là CHLB Nga!