Cuộc bầu cử năm 2020 nhìn chung đã không có gì khác biệt về thể thức bầu cử hay cách đếm phiếu tại các tiểu bang. Tuy nhiên đại dịch Covid-19 khiến nhiều người đã tham gia bỏ phiếu sớm, cũng như việc bỏ phiếu khiếm diện bằng thư cũng đã tăng cao hàng chục lần so với các cuộc bầu cử trước đây. Đó là lý do mà kết quả cuối cùng về cuộc bầu cử đã chậm trễ như đã thấy. Mời các bạn cùng tìm hiểu về hệ thống vận hành này để không chỉ hiểu hơn về cuộc bầu cử vừa qua mà cả những cuộc bầu cử trong tương lai tại Hoa Kỳ.

Nhân viên kiểm tra các lá phiếu qua thư tại Văn phòng Bầu cử Hạt Butler ở Butler, PA. Ảnh AP / Keith Srakovcic    

Những người theo dõi tường trình trực tiếp cuộc bầu cử tổng thống hồi tuần trước ắt đã bất ngờ và ngạc nhiên khi thấy kết quả bầu cử tại tiểu bang Virginia vốn là thành trì của đảng Dân Chủ thoạt đầu lại được tô đỏ với tỉ lệ thắng nghiêng cao về Tổng thống Donald Trump. Nhưng chỉ vài tiếng đồng hồ sau, tỉ lệ này đã thay đổi và chuyển sang màu xanh thuộc đảng Dân Chủ

Các hệ thống truyền hình quốc gia tường trình trực tiếp cuộc bầu cử đã thu thập và phân tích số liệu từ các kết quả được cập nhật liên tục từ các khu vực bầu cử và tiểu bang. Một số tiểu bang chỉ thể hiện số phiếu được đếm lúc được tường trình nhưng lại không thể hiện số phiếu bầu cử sớm. Như tại Virginia nói trên, kết quả tường trình trên truyền hình chưa được cộng số cử tri bầu sớm qua thư nên khi được cập nhật sau giờ phòng phiếu đóng cửa, nó là lý do đã có sự chuyển màu sang xanh như nói trên.

Một nhân viên bầu cử được nhìn thấy trong quá trình quét các lá phiếu bầu cử qua thư tại Phòng Bầu cử Hạt Miami-Dade ở Miami, FL. CHANDAN KHANNA / AFP VIA GETTY IMAGES

Ðiều này dễ tạo ra sự phán đoán hay hoang mang từ một số người xem chỉ theo dõi các con số, tỉ lệ công bố trên màn hình trong đêm bầu cử, cũng như tạo ra thắc mắc về số phiếu được đếm và cộng thêm vào sau ngày bầu cử. Một khi số phiếu tại một quận hạt “thành trì” của Cộng Hòa hay Dân Chủ được cộng thêm vào sau mỗi lần cập nhật, nó có thể làm tăng hay giảm đáng kể số phiếu cùng tỉ lệ dành cho ứng viên đảng phái đó. Ðiều này đã làm mạng xã hội cùng một số người theo dõi kết quả tỏ ra ngạc nhiên khi số phiếu dành cho ứng viên nào đó bỗng tăng vọt bất ngờ nếu chưa hiểu cách đếm và báo cáo phiếu.

Xem thêm:   Biden & Trump

Cũng vậy, sự gia tăng phiếu bầu qua thư cũng có thể tạo ấn tượng ban đầu sai lệch về vị trí dẫn đầu của ứng viên đảng này hay đảng kia tại một số tiểu bang dao động. Một vài cuộc thăm dò cho thấy rằng các lá phiếu gửi qua thư có xu hướng ủng hộ Joe Biden, vì vậy các tiểu bang như Florida và North Carolina khi kiểm sớm các phiếu đó có thể tạo cảm giác như xu hướng nghiêng về Dân Chủ. Ngược lại, thì tại Michigan, Pennsylvania và Wisconsin, TT Donald Trump có thể đã dẫn đầu sớm. Tuy nhiên những điều này sẽ vẫn tiếp tục xu hướng như vậy hay biến mất, đảo chiều khi cử tri trực tiếp bỏ phiếu và được cộng thêm vào.

Các quan sát viên theo dõi cuộc bỏ phiếu đang được kiểm tại Trung tâm Bầu cử Quận Clark ở Las Vegas, Nevada. ROLLO ROSS / REUTERS

Nếu người dân tham gia các cuộc bầu cử cho quyết định chọn lựa ứng viên của mình thì các tiểu bang cùng giới lập pháp, các viên chức chuyên lo bầu cử tiểu bang lại quyết định việc thực hiện điều này tại tiểu bang mình như thế nào.  Mỗi tiểu bang có các luật bầu cử cùng thể thức đếm phiếu khác nhau. Có tiểu bang đếm phiếu bầu sớm khi nhận được, có tiểu bang chỉ đếm trong ngày bầu cử và có tiểu bang chỉ đếm sau khi phòng phiếu đóng cửa.

Xem thêm:   "Phim cúng cụ"

Việc bỏ phiếu trực tiếp ngay đúng ngày bầu cử đã giảm khoảng 30% kể từ năm 1996, khi việc bỏ phiếu sớm đã tăng cao hơn sau mỗi cuộc bầu cử tổng thống, trong đó bỏ phiếu khiếm diện qua thư đã tăng đều đặn. Số người tham gia bầu cử sớm, trực tiếp hay qua thư đã tăng vọt mức kỷ lục trong năm nay, với xấp xỉ khoảng 100 triệu cử tri đã bầu cử sớm so với tổng cộng khoảng 145 triệu cử tri đã tham gia bầu cử năm nay.

Tại một số tiểu bang “chiến địa”, gồm một số tiểu bang đầy tranh đua với tỉ lệ đeo bám khít khao, các cuộc bỏ phiếu sớm có thể mất vài ngày để đếm và báo cáo đầy đủ để có thể có kết quả ngay đêm bầu cử. Ví dụ như tiểu bang Pennsylvania đã có đến 2.6 triệu phiếu bầu cử sớm qua thư và chỉ được đếm trong ngày bầu cử theo luật tiểu bang nên đã kéo dài như đã thấy. Hay tại Nevada, luật tiểu bang cho phép đếm phiếu cử tri nếu gởi trong ngày bầu cử và nhận được trong vòng một tuần lễ sau đó. Khi các phiếu chênh lệch quá nhỏ, các quận hạt sẽ đợi đến khi nhận được và đếm các phiếu bầu này trước khi công bố kết quả. Có tiểu bang cho phép cử tri ghi danh và bỏ phiếu ngay trong ngày bầu cử nên tiểu bang cần thời gian để kiểm tra tính hợp lệ của cử tri trước khi cộng vào số phiếu chung và điều này đã làm con số cử tri đi bầu cao hơn cử tri ghi danh trước đó.

Xem thêm:   Ý tưởng mần giàu...

Mặt khác, việc đối chiếu tính hợp lệ của phiếu bầu qua thư, giải quyết các bì thư và nhập dữ liệu đã tốn khá nhiều thời gian. Hầu hết các tiểu bang đều buộc cử tri ký vào mép dán bì thư của phiếu bầu và sẽ so sánh cùng chữ ký đã được yêu cầu và lưu trữ trước đó. Có tiểu bang nghiêm ngặt hơn khi cần cả nhân chứng và công chứng nên giai đoạn này rất mất thời gian một khi khối lượng phiếu bầu quá lớn trong khi vẫn phải tuân theo quy định và thủ tục nghiêm ngặt để bảo vệ tính trung thực và chính xác của kết quả bầu cử.

Tất cả những luật lệ riêng biệt và phức tạp như vậy tại mỗi tiểu bang đã kéo dài thời gian công bố phiếu. Nó không là điều đáng kể nếu các ứng viên thắng với tỉ lệ cách biệt, tuy nhiên việc chỉ hơn thua vài ngàn đến đôi chục ngàn phiếu thì tất cả những lá phiếu đặc biệt kia cũng góp phần thay đổi cục diện của cả tiểu bang hay kết quả bầu cử cuối cùng. Theo luật từng tiểu bang, nếu các kết quả chênh lệch quá thấp, hoặc dưới 0.5% hay 1% thì sẽ được tự động đếm lại. Hoặc nếu ban tranh cử yêu cầu đếm lại phiếu, việc này cũng sẽ được diễn ra với sự chấp thuận của tiểu bang cùng tòa án.

FBI cùng các cơ quan an ninh quốc gia Hoa Kỳ luôn theo dõi và kiểm soát sự an toàn và an ninh trong các cuộc bầu cử để bảo đảm sự trung thực và chính xác của kết quả bầu cử. Các gian lận bầu cử là tội hình nặng nề theo luật liên bang dành cho cá nhân hay tổ chức nào liên can. Nếu có bất đồng về kết quả bầu cử, các toà án tiểu bang sẽ là nơi thụ lý trước khi được đưa lên Tối Cao Pháp Viện nếu vẫn chưa được đồng thuận và có cơ sở pháp lý.

ĐYT

Source: United State Election Project