Trong khi nhận thức và tâm lý cá nhân thường dẫn dắt người ta đến những hành động và phản ứng mang lại trạng thái hay cảm giác an toàn cho mình — cả mặt thể lý hay tâm lý và tình cảm, thì tâm lý này cũng dễ dàng bị ảnh hưởng bởi số đông hay những nguồn thông tin sai lệch. Đó là câu chuyện dịch bịnh hiện nay, khi mà nỗi sợ hãi trong một thế giới thông tin dựa vào các tin tức giả mạo trên các phương tiện xã hội xem chừng lan nhanh hơn cả con virus corona.
Quang cảnh tại khu giấy vệ sinh tại Costco Toronto ngày 14/3/2020. photo REUTERS / Chris Helgren
Rất tự nhiên, khi tin tức, tiêu đề báo chí hay hình ảnh được trình chiếu trên truyền hình hiện nay đưa tin áp đảo về đại dịch coronavirus đã mang lại cho người dân một cảm giác bất an trước nguy cơ dịch bịnh bùng phát. Thêm vào đó, sự biến động của thị trường, trường học đóng cửa cùng các biện pháp, khuyến cáo của giới hữu trách ít nhiều đã cho người ta thấy được nguy cơ tiềm ẩn của dịch bịnh hiện nay. Hồi cuối tuần qua, Hoa Kỳ đã ban lịnh khẩn cấp quốc gia với những cam kết trợ giúp tài chính và phương tiện để phòng chống dịch bịnh. Với tình cảnh như vậy, liệu thế giới đang thật sự đối diện với một tình trạng ảm đạm, nguy cấp và vô phương đối phó?
Tất cả những điều kể trên không ngoài việc cung cấp và hướng dẫn cho người dân những thông tin cần thiết nhằm phòng tránh dịch bịnh cho chính mình và cộng đồng, ngăn ngừa và giảm thiểu sự lây lan. Bởi với cơn dịch lạ, trong khi thuốc chủng ngừa và chữa trị chưa có và khoa học chưa thể dự liệu nó sẽ diễn biến ra sao, cũng như ảnh hưởng và tác động dây chuyền của nó có thể tạo ra những hậu quả bất lường ở cấp quốc gia, các biện pháp cấp thời là cần thiết.
Virus, dịch bịnh tiềm ẩn trong tự nhiên từ bao đời. Lịch sử ghi lại vô số trận đại dịch mà con người từng đối diện và vượt qua mà coronavirus hiện nay là một. Sự tiến bộ của khoa học và y khoa đã giúp cho con người khống chế được vô số dịch bịnh, các thuốc chủng ngừa đã giúp con người tránh được những bịnh tật từng cướp đi sinh mạng của vô số người trước đây. Vài thập niên qua, thế giới đã từng đối phó với các virus HIV, cúm gà, cúm heo, Ebola… Nhắc lại điều này không phải để xem nhẹ dịch bịnh hiện nay, mà để thấy rằng dịch coronavirus sẽ không bao giờ là cơn dịch cuối cùng mà nhân loại đối diện và đối phó. Vấn đề là chúng ta đối diện và hành xử với nó hay những dịch bịnh tương lai như thế nào?
Có hai nhóm nhìn nhận khác nhau về dịch bịnh corona hiện nay.
– Nhóm thứ nhất cho rằng cảm cúm diễn ra hàng năm còn nguy hiểm gấp bội phần dịch bịnh hiện nay, khi nó cướp đi hàng vạn mạng sống. Không kể các con số tử vong do ung thư, đột quỵ cho đến tai nạn giao thông… làm thiệt mạng nhiều người với tỉ lệ cao gấp bội lần. Không kể một số người còn cho rằng, sự thổi phồng dịch bịnh hiện nay ít nhiều mang động thái chính trị.
Hỏi đáp về COVID-19 trên truyền hình – nguồn denver7
– Nhóm thứ hai nhìn vào diễn biến dịch bịnh tại nhiều quốc gia và lo ngại rằng, tình hình có thể tệ đi vì việc thử nghiệm và chữa trị chưa hoàn toàn được chuẩn bị, như lời của chính giới chức y tế chính phủ đưa ra.
Dù thuộc vào nhóm nào thì dịch bịnh là vấn đề khoa học, vượt lên trên những xu hướng chính trị và cảm nhận cá nhân để có những hành xử và chuẩn bị thích hợp nhằm bảo vệ chính mình và cộng đồng. Sự phòng ngừa hữu ích nhất và nằm trong sự kiểm soát của mỗi người là việc tuân thủ theo các hướng dẫn của giới chức y tế hay thẩm quyền như rửa tay, thoa dung dịch sát trùng, che miệng khi ho, hắt hơi…
Có những kiến thức căn bản để nhận biết và tự chẩn đoán bịnh tật, sử dụng dịch vụ y tế kịp thời và có ý thức bảo vệ cộng đồng, biết tự cách ly hay tránh những cuộc tụ họp đông người không cần thiết. Ðó là ý thức và trách nhiệm với bản thân, gia đình và với cộng đồng.
Hình ảnh những người đi chợ mua hàng xe thực phẩm, nước uống, giấy vệ sinh, hàng nhu yếu… trở nên phổ biến trong đôi tuần qua, đặc biệt từ sau khi chính phủ ban bố tình trạng khẩn cấp quốc gia. Ðó là điều nên và cần làm.
Bởi theo khuyến cáo của các tổ chức cứu trợ thiên tai quốc tế và Hoa Kỳ, việc dự trữ lương thực, thuốc men, nước uống… đủ dùng trong đôi ba tuần là điều cần thiết trong tình trạng thiên tai, chiến tranh hay dịch bịnh xảy ra. Không đợi đến dịch bịnh cororavirus như hiện nay.
Nhưng điều đáng nói là tình trạng hoảng hốt, dự trữ mọi thứ quá nhiều, nhìn vào có thể đủ cho vài tháng, cả năm trời là điều bất thường. Nó cho thấy một tâm lý bất an, hội chứng số đông, bị lây lan nỗi sợ hãi.
Kệ hàng trống rỗng trong chợ Trader Joe’s – nguồn wsau.com
Các chuyên gia tâm lý cho rằng người ta có xu hướng làm theo số đông và đó là cách tự trấn an rằng, mình đã chuẩn bị gì đó trước dịch bịnh. Một cách hơn mức cần thiết. Nhưng hơn hết, nó cho thấy một tâm lý ích kỷ, cá nhân khi thu vén về phần mình trong tình cảnh khẩn cấp, cần sự san sẻ, hợp đoàn với cộng đồng, xã hội.
Một điều đáng nói hơn nữa là việc một số người còn lan truyền những tin tức, gởi tin nhắn thiếu kiểm chứng một cách dễ dãi. Dù vô tình muốn chia sẻ những tin tức sốt dẻo hay có dụng ý vì điều gì đó đều là việc thiếu ý thức và không cần thiết, thậm chí chịu những liên đới pháp lý khi ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của những cơ sở thương mại được nhắc tên.
Thông tin chính thức từ giới chức thành phố hay y tế sở tại luôn có những thông tin cập nhật về dịch bịnh cho bất cứ ai tra tìm.
Thiên tai, khủng bố, dịch bịnh… là điều bất lường và ngoài sự kiểm soát cá nhân. Thận trọng và chuẩn bị cho những tình huống xấu nhất có thể xảy ra nhưng đồng thời mỗi người cần bình tĩnh và lạc quan trước những điều đang xảy ra.
Khi nhìn lại câu chuyện Y2K năm 2000 rồi vụ khủng bố 911 đã từng gây nên những xáo trộn, hốt hoảng cho nhiều người nhưng rồi nước Mỹ và thế giới cũng đã vượt qua và trở nên mạnh mẽ hơn. Hy vọng đôi năm tới, khi nhìn lại câu chuyện hôm nay thì mỗi người đều có thể hãnh diện rằng chúng ta đã hành xử một cách trách nhiệm và ý thức. Không chỉ trong cơn dịch bịnh hôm nay mà cả những điều bất lường chưa đến.
Trạm kiểm dịch Covid-19 ngay trong xe ở Colorado – nguồn denver7
ĐYT
Dallas – TX
