Nguyễn Thị Thụy Vũ (sinh 1937 tại Vĩnh Long) tên thật là Nguyễn Băng Lĩnh, là một nhà văn nổi tiếng của miền Nam. Thụy Vũ sinh ra trong một gia đình khá giả, văn chương. Cha bà là nhà văn Mặc Khải, cô là thi sĩ Phương Đài đều hoạt động kháng chiến.
Bắt đầu văn nghiệp năm 1963, Nguyễn Thị Thụy Vũ viết cho các báo Bách khoa và Tiểu thuyết Tuần san. Sau bà lại cộng tác với các tạp chí như Văn, Nghệ thuật, Sóng thần, Tiếng nói dân tộc, Công luận, Văn nghệ tiền phong, Tiểu thuyết Thứ Năm.
Trong 10 năm từ 1965 đến 1975, Thụy Vũ đã xuất bản 10 tác phẩm gồm 3 tập truyện ngắn: Mèo đêm (1967), Lao vào lửa, Chiều mênh mông; và 7 tiểu thuyết, trong đó cuốn Khung rêu thắng Giải thưởng Văn học Toàn quốc năm 1970. Cho trận gió kinh thiên có tiếng là “dữ dằn” và “tàn nhẫn” với lời văn tả chân đến sỗ sàng. 4 cuốn đã được tái bản cuối năm 2016, 6 cuốn còn lại trong tháng 3 năm 2017.
Sau 1975, dù là con gái một cán bộ kháng chiến, Nguyễn Thị Thụy Vũ không thể tiếp tục cầm bút do tác phẩm bị quy là đồi trụy, bà phải bươn chải với những công việc cực nhọc để nuôi 4 đứa con, trong đó có một người sống đời thực vật. Bà từng buôn bán vặt, làm lơ xe đò, làm rẫy, chăn dê, trồng cà phê … những công việc mà trước đó không ai hình dung nhà văn nữ này có thể kham được.
Hiện nay đời sống của bà tương đối ổn định khi bà về Bình Phước dựng nhà trên mảnh đất mà cha mẹ để lại. Đó là sau khi bà nhận được sự giúp đỡ từ những bạn văn cũ qua một bài viết mô tả cuộc sống lây lất khốn khó của mấy mẹ con, vào đầu thập niên 2000.
Bà đang sống với gia đình con trai, là một người tu tại gia chuyên việc hộ niệm, và cùng với họ là cô con gái út ngoài 40 tuổi vẫn sống đời thực vật. (theo Wikipedia)
Sau đây chúng tôi xin giới thiệu bài viết đặc sắc của Hoài Nguyễn về sự nghiệp văn chương và cuộc đời của Nguyễn Thị Thụy Vũ.
NGUYỄN & BẠN HỮU
HOÀI NGUYỄN
Cùng thời và cùng nổi tiếng như 2 nhà văn nữ Nhã Ca và Nguyễn Thị Hoàng, có một nhà văn nữ hiện nay vẫn còn sống ở Việt Nam và cuộc đời gặp những chuyện không may mắn, đó là nhà văn Nguyễn Thị Thụy Vũ.
…
Đối với các nhà văn, thơ nữ thời ấy thì Nguyễn Thị Thụy Vũ xuất hiện trên văn đàn miền Nam muộn hơn khi Nhã Ca (Trần Thị Thu Vân) đã có một chỗ đứng khá vững vàng cả về thơ lẫn truyện; khi Nguyễn Thị Túy Hồng đã định hình lấy cho mình bằng một lối văn chanh ớt, rất địa phương miền đất Huế, khi Trùng Dương (Nguyễn Thị Thái) chủ nhiệm nhật báo Sóng Thần, được nhìn xem như nữ văn sĩ tiên phong theo phong trào văn chương hiện sinh; và, khi Nguyễn Thị Hoàng quá “nổi tiếng” với tác phẩm «Vòng Tay Học Trò,» như một táo tợn bất ngờ hiếm thấy của giới văn chương Việt Nam ở thời kỳ còn quá nhiều rào cản.
Tuy xuất hiện có phần muộn màng so với những cây bút nữ vừa kể, nhưng Nguyễn Thị Thụy Vũ cũng đã lấy cho mình một tư thế, một bản lĩnh rất riêng biệt khác với những nhà văn nữ đương thời.
Nguyễn Thị Thụy Vũ hiện ra với một hình ảnh trần trụi khác, đời sống của một tầng lớp khá đặc biệt trong xã hội miền Nam thời đó – đời sống của gái bán bar – nơi đó không có những chất vấn siêu hình, những suy tư thời cuộc, thân phận … như đã từng bắt gặp đâu đó trong những truyện ngắn, dài của các tác giả nữ cùng thời … mà chỉ là một trần trụi của đời sống và một cách thể hiện lối sống riêng tây của một “tầng lớp” như thế, nhưng rốt ráo, họ vẫn là những con người, niềm riêng đầy đau đớn, sần sùi lại bị quăng quật vào một phông nền phi lý của chiến tranh – mặc dù trong nhiều truyện của Nguyễn Thị Thụy Vũ, bà chỉ như viết ra những diễn biến thấy ngay trước mắt – nhưng gieo vào lòng người đọc những suy nghĩ về những cái thỏa hiệp phải có với đời sống, cái nồng tanh của đời sống thay vì chỉ là những phong hoa tuyết nguyệt, những vuốt ve mơn man … Cách viết ấy, nếu có thể tượng hình, có thể đó là cái đau điếng quật xuống của làn roi, phô bày hết những nhức nhối.
Lên Sài Gòn, bà vừa đi học Anh văn, vừa đi dạy Anh văn cho các cô gái bán “snack bar” hay các cô gái điếm cho lính Mỹ. Bà đoạt giải nhì Bộ Môn Văn – Giải Văn Học Nghệ Thuật Toàn Quốc năm 1970 trong đó đoạt giải nhất là nhà văn Túy Hồng. Song song với việc sáng tác, bà còn lập nhà xuất bản Hồng Đức và Kẻ Sĩ với nhà thơ Tô Thùy Yên và sau này là «vợ thứ» của nhà thơ này.
Nguyễn Thị Thụy Vũ chung sống với nhà thơ Tô Thùy Yên, phục vụ ở phòng Văn Nghệ, cục Tâm Lý Chiến của Quân đội VNCH. Sau 1975, Tô Thùy Yên bị tù gần 13 năm. Năm 1993 cùng gia đình với người vợ trước sang Mỹ theo diện HO… Sau 1975, cũng như các văn nghệ sĩ miền Nam khác, Nguyễn Thị Thụy Vũ cũng phải tham gia “cải tạo” tư tưởng một thời gian và bị chính quyền mới cấm viết lách hoàn toàn.
Thời thế đổi thay, Nguyễn Thị Thụy Vũ cũng như hầu hết vợ sĩ quan chế độ cũ lâm vào cảnh khốn cùng, bươn chải ngược xuôi để nuôi đàn con dại, trong đó có đứa con gái mới 2 tuổi, bại liệt đôi chân, nằm liệt trên giường sống đời sống “thực vật”. Bà phải mang người con tật nguyền về sinh sống tại Lộc Ninh – Bình Phước, sống bằng nghề nương rẫy và không còn cầm bút nữa …
Nguyễn Thị Thụy Vũ – nguồn BBC
Nguyễn Thị Thụy Vũ mô tả suy nghĩ, cũng như cảm giác thân xác một cách chân thật; nhưng là sự chân thật mất mát, tưởng như nắm trong tay, rồi vuột mất trong thảng thốt. Đọc Nguyễn Thị Thụy Vũ cần phải đọc “phần chìm” tác phẩm, chính nơi đó mới làm nên sự khác biệt giữa Nguyễn Thị Thụy Vũ và những nhà văn nữ khác.
Ngoài truyện dài, Nguyễn Thị Thụy Vũ còn viết khá nhiều truyện ngắn và hầu như những tác phẩm của bà đều lấy chất liệu thực tế mà bà chứng kiến.
Từ cô giáo tỉnh lẻ, trình độ học vấn chưa hết Trung học đệ nhất cấp, yêu văn chương chữ nghĩa, khởi đi từ những trang nhật ký, trong vòng 10 năm (1965-1975), Nguyễn Thị Thụy Vũ đã đi vào Văn học Miền Nam Việt Nam với nhiều tác phẩm:
Tập truyện: Mèo Đêm, Lao Vào Lửa, Chiều Mênh Mông.
Truyện dài: Thú Hoang, Ngọn Pháo Bông, Khung Rêu, Như Thiên Đường Lạnh, Chiều Xuống Êm Đềm, Nhang Tàn Thắp Khuya, Cho Trận Gió Kinh Thiên…
Tập truyện Mèo Đêm gồm 7 truyện ngắn: Mãnh, Đợi Chuyến Đi Xa, Một Buổi Chiều, Mèo Đêm, Nắng Chiều, Bóng Mát Trên Đường, Miền Ngoại Ô Tỉnh Lẻ.
Tập truyện Lao Vào Lửa gồm 3 truyện ngắn: Chiếc Giường, Đêm Nổi Lửa, Lao Vào Lửa.
Tập truyện Chiều Mênh Mông gồm 6 truyện ngắn: Trôi Sông, Đêm Tối Bao La, Tiếng Hát, Lìa Sông, Chiều Mênh Mông, Cây Độc Không Trái …
Có thể nói nhà văn nữ “vang bóng một thời” Nguyễn Thị Thụy Vũ như ánh sao vụt sáng rồi cũng tắt đi trên bầu trời đêm tối và ngày nay cam chịu cuộc sống thủ thường nơi một miền quê với số phận đầy oan nghiệt…
Mới đây, năm 2017, Nguyễn Thị Thụy Vũ đã được Công ty Sách Phương Nam mua tác quyền: Lao vào lửa, Khung rêu, Nhang tàn thắp khuya, Thú hoang, Mèo đêm, Chiều mênh mông, Chiều xuống êm đềm, Như thiên đường lạnh, Ngọn pháo bông, Cho trận gió kinh thiên là cơ hội cho lớp độc giả thuộc thế hệ sau này có thể đọc các tác phẩm Nguyễn Thị Thụy Vũ, góp phần nuôi dưỡng tuổi già của bà…
Xin giới thiệu với các bạn nhà văn nữ đầy thương cảm này và một số tác phẩm của bà như để hoài niệm về một ngày xưa đã dần xa …
HN – 05/9/2023
