Từ sau vụ việc George Floyd bị một cảnh sát viên đè chết, các cuộc biểu tình và phản đối đã cho rằng các nhân viên công lực đã lạm quyền hay kỳ thị có hệ thống. Trong khi không tránh khỏi việc một số nhân viên công lực đã làm ảnh hưởng đến thanh danh và uy tín của cảnh sát, trên thực tế thì người dân luôn cần đến cảnh sát cho trật tự xã hội cùng sự an toàn của mình. Về phần mình, người dân cũng cần hiểu rõ về việc khi nào và tại sao cảnh sát lại sử dụng vũ lực hay vũ khí theo quyền hạn và được luật pháp cho phép, để tránh gặp phải các tình cảnh đáng tiếc một khi đối diện với cảnh sát
nguồn toledoblade.com
Nhiệm vụ của các nhân viên công lực nói chung là giữ gìn an ninh trật tự xã hội, bảo vệ người dân và ngăn ngừa tội phạm, cũng như đối xử mọi người một các công bằng, đúng pháp luật. Ngược lại, người dân cũng cần hiểu rõ về quyền công dân cùng cách hành xử của mình và cảnh sát, một khi phải đối diện với cảnh sát ngoài dự định hay bị chận lại nơi công cộng vì lý do nào đó.
Ba điều chính yếu và quan trọng nhất mà giới cảnh sát mong muốn người dân nên có khi bị chặn lại vì một lý do gì đó là: sự nhã nhặn, thái độ hợp tác và sự tuân phục mệnh lệnh. Cảnh sát không chặn người vô cớ nên những lý do chính mà cảnh sát chặn lại bao gồm những lý do như vì một vi phạm an ninh trật tự xã hội, một sai phạm giao thông, với kẻ chuẩn bị hay đang thực hiện hành vi phạm pháp, hoặc là một nghi phạm hình sự có thể gây nguy hiểm cho người khác và đại chúng…
Theo thống kê của cảnh sát thì đến 95% các vụ tiếp xúc giữa cảnh sát và người dân chỉ là những đối thoại, các biên bản hoặc các giấy phạt trong thái độ hợp tác và phục tùng của người vi phạm, không buộc cảnh sát phải ra tay vũ lực bởi sự chống đối, bất tuân mệnh lệnh hoặc có hành động đe dọa đến sự an toàn của họ.
Quyền được phép im lặng. nguồn twistedsifter.com
Một số quyền của người dân khi bị cảnh sát chặn lại vì lý do nào đó được kể theo sau:
- Quyền được phép im lặng. Nếu muốn thực hiện quyền này thì nói to và rõ ràng cho cảnh sát, không buộc phải trả lời các câu hỏi của họ, cũng như các câu hỏi về tình trạng di trú, quốc tịch, sinh quán…. Trong khi hợp tác cùng cảnh sát với câu hỏi bình thường, cần nhớ đây là một quyền quan trọng và có thể áp dụng nếu không muốn trả lời một điều gì đó, thay vì nói dối.
- Quyền từ chối khi được hỏi có bằng lòng cho phép cảnh sát khám xét người, xét xe hay xét nhà hay không. Dù cảnh sát có thể rà sơ phía ngoài áo quần một khi người bị chặn bị tình nghi có mang vũ khí, nhưng nếu bạn đồng ý cho phép họ xét người, xét xe, họ sẽ khám xét kỹ càng hơn.
- Quyền được đi một khi cảnh sát đã làm việc xong và bạn không bị bắt giữ vì phạm tội.
- Quyền được hỏi lý do nếu cảnh sát tuyên bố bắt người. Dù nghĩ rằng mình đã bị bắt sai, cũng không được phép kháng cự hay hăm dọa cảnh sát.
- Quyền có luật sư đại diện một khi bị bắt.
- Những quyền hiến định nói chung.
Khi áp dụng những quyền nói trên thì trách nhiệm của người dân cũng phải bằng một thái độ bình tĩnh, nhã nhặn và hợp tác, không ngăn cản, chống đối hay xen vào công việc cảnh sát, không nói dối và trưng giấy tờ giả mạo. Người bị chặn có thể quan sát, ghi nhớ chi tiết sự việc và các dữ liệu liên quan đến người cảnh sát và nhân chứng, trong trường hợp muốn khiếu nại trước tòa án, đến sở cảnh sát, thành phố hoặc với các tổ chức dân sự sau này nếu nghĩ rằng mình đã bị đối xử thiếu công bằng hay cảnh sát sai trái.
Ví dụ khi một cảnh sát gõ cửa vì bị láng giềng than phiền vì ồn ào, âm thanh quá lớn giữa khuya, việc xin lỗi và đáp ứng theo đề nghị cảnh sát là giải pháp đơn giản và chẳng gây rắc rối gì, thay vì làm vấn đề trở nên phức tạp hơn nếu phân bua, tranh cãi với cảnh sát.
Khi bị cảnh sát chặn lại vì lỗi giao thông, hãy ngừng xe, quay kính xuống và đặt hai tay lên tay lái, tuyệt đối không tự tiện bước ra khỏi xe nếu không bị yêu cầu. Nếu là ban đêm, có thể chạy chậm lại, bật đèn tín hiệu và rẽ vào cây xăng, khu đông người. Cứ để cảnh sát làm nhiệm vụ của họ mà không cần thiết xin lỗi hay thú nhận về vi phạm của mình vì đó là những bằng chứng chống lại mình. Một thái độ hợp tác, tuân phục và tạo cho người cảnh sát một cảm giác an toàn là điều đầu tiên để có cơ hội nhận được lời cảnh cáo thay vì giấy phạt.
Quyền từ chối khi được hỏi có bằng lòng cho phép cảnh sát khám xét người, xét xe hay xét nhà – nguồn traffic.findlaw.com
Về phần cảnh sát, với những người bước vào nghề nguy hiểm này thì dù đã chuẩn bị tinh thần và qua những khóa huấn luyện, đây là một công việc đe dọa đến tính mạng của họ cùng rất nhiều áp lực nghề nghiệp. Hàng ngàn cảnh sát đã bị thiệt mạng khi đang làm nhiệm vụ cùng vô số nhân viên bị thương, đưa nghề cảnh sát luôn nằm trong danh sách những nghề nguy hiểm nhất tại Hoa Kỳ. Chính vì điều này, các cảnh sát được huấn luyện và được phép sử dụng vũ lực khi gặp sự kháng cự hay vũ khí nếu đối diện với những nguy hiểm chết người cho bản thân hay các đồng nghiệp của họ đang đối diện.
Khi gặp phải sự kháng cự mà không có vũ khí dự phần, người cảnh sát có thể sử dụng các thế võ tự vệ đã được huấn luyện để khóa tay, chèn người, kẹp cổ… nhằm buộc người đối diện thúc thủ, tuân phục cảnh sát. Nếu gặp sự chống cự liên tục và mạnh bạo thì cảnh sát có thể dùng đến súng điện Taser hay xịt hơi cay. Một khi người bị chặn tấn công, đánh trả cảnh sát thì cảnh sát tất nhiên có quyền đánh trả mạnh bạo, hay sử dụng gậy để khống chế và còng tay đối phương.
Khi đối diện với đối phương có các vũ khí giết người, có thể dao súng hay bất cứ vật gì có thể gây nên nguy hiểm tính mạng của cảnh sát và người dân, cảnh sát có thể được phép tự vệ và tấn công để hạ thủ đối phương. Không phải cảnh sát nào cũng từng phải nổ súng vào người khác trong suốt thời gian làm việc của mình, vì việc phải nổ súng là một việc bất khả kháng mà hầu như bất cứ cảnh sát nào cũng không muốn xảy ra trong phiên tuần tra của mình, dù chính họ nổ súng hay tội phạm nổ súng vào họ. Bên cạnh các trường hợp nổ súng tự vệ hiển nhiên, cảnh sát cho rằng một số người đã hiểu sai về các tình huống đặc biệt mà cảnh sát được phép nổ súng sau đây:
Quyền được đi một khi cảnh sát đã làm việc xong và bạn không bị bắt giữ vì phạm tội. nguồn insideedition.com
- Cảnh sát có thể nổ súng vào một người không có vũ khí trong một số trường hợp như bị tấn công bởi một người cao to, mạnh khoẻ hơn và muốn đoạt súng của cảnh sát hoặc dồn cảnh sát vào tình thế nguy hiểm chết người, cho dù trong tay người này không có vũ khí.
- Cảnh sát có thể bắn từ sau lưng, nếu kẻ đang tìm cách tẩu thoát là một tội phạm nguy hiểm, đe dọa đến sự an toàn cho người khác và đại chúng một khi tẩu thoát hay tại ngoại.
- Cảnh sát không bắn bị thương hay vào tay của kẻ đang cầm vũ khí giết người. Giữa làn ranh của sự sống chết, cũng như phản ứng tức thời không cho phép, hay đúng ra là không thực tế nếu chỉ bắn bị thương kẻ đang nắm giữ vũ khí chết người.
Như đã nói, nghề nghiệp cảnh sát vốn đã nguy hiểm và khi họ buộc phải dùng vũ lực hay vũ khí, là họ ra tay với một người vi phạm luật hay tội phạm cùng sự phán đoán tức thời trước các nguy hiểm đang xảy ra, chứ không phải hành động tùy theo màu da và sắc tộc.
Cho dù vẫn không tránh được việc đó đây có những “bad cop”, có những cảnh sát lạm quyền và kỳ thị hay thậm chí trở thành tội phạm, phần lớn các nhân viên công lực Hoa Kỳ là những người đáng kính trong xã hội vì họ là những “người bạn” của dân, mang trách nhiệm duy nhất là bảo vệ an ninh, an toàn cho người dân bằng tính mạng của mình. Nhận thức được quyền hạn và trách nhiệm của mình cùng của cảnh sát để một khi phải đối diện cùng cảnh sát, mọi chuyện sẽ diễn ra trong sự ôn hòa, hợp tác và dễ dàng hơn.
ĐYT
(Source: LCLU và Police 1 Academy)
