Tất cả vàng trên thế giới cũng không đánh đổi được Tự Do.
(tiêu ngữ Dubrovnik)
Thành phố duyên hải Dubrovnik không những được xem là một trong những điểm du lịch nổi tiếng của Croatie, mà còn đứng đầu trong bảng xếp hạng năm 2020 của các thành phố Âu châu có mật độ du khách cao nhất so với dân bản địa (36 du khách / 1 dân), trên cả Venise (21 du khách / 1 dân). Việc Croatie trở nên một thành viên của Liên minh Âu châu năm 2013 và mới đây, được vào khối Shengen (*) và dùng đồng euro lại càng khiến cho các thắng cảnh của nước này, trong đó có Dubrovnik, thu hút đông đảo khách du lịch, nhất là người Tây Âu.
Cổ thành – Dubrovnik
Nằm ven biển Adriatique, một “ngách” của Địa Trung Hải, Dubrovnik có nhiệt độ mát mẻ quanh năm, không xuống dưới điểm băng vào mùa đông và không vượt quá 30°C vào mùa hè. Nước biển trong xanh, ấm áp, nhìn thấy đáy với cá bơi từng bầy sát bờ mà không cần phải dùng kính lặn. Nhiều bãi biển ở đây là bãi sỏi, nên du khách cần trang bị loại giày đi biển bằng vải hoặc cao-su để tránh bị đau chân. Cũng có thể vì thế mà nước trong hơn các nơi có bãi cát mịn.
Đường chính Stradun của cổ thành – Dubrovnik
Không chỉ quyến rũ du khách với nhiệt độ lý tưởng và các bãi biển, ghềnh đá, vụng biển tuyệt đẹp, Dubrovnik còn thu hút sự chú ý của người phương xa với bề dày lịch sử, với ngôi thành cổ, các hòn đảo và thắng cảnh xa gần. Được hình thành từ thế kỷ thứ VII, trong suốt 1,400 năm, thành phố này từng có hai tên gọi, có thời gian trở thành tên kép: Dubrovnik-Ragusa. Nằm ở vùng đất có nhiều biến động, với cư dân gốc slave (**), Dubrovnik từng chịu ảnh hưởng Hy Lạp-La Mã, Ý, Pháp, Thổ, Áo-Hung, từng được xem là một thành phố-quốc gia độc lập (nước Cộng Hoà Ragusa, chẳng hạn như Monaco hiện nay), từng được mệnh danh là “viên ngọc trai của biển Adriatique”, từng cạnh tranh với Venise trong việc buôn bán bằng đường biển với đội thương thuyền nổi tiếng và cũng từng là nơi đầu tiên ở Âu châu bãi bỏ việc buôn bán nô lệ. Tuy tường thành kiên cố với 2 cây số chiều dài và 25 thước chiều cao bao bọc quanh khu phố cổ, qua bao trận công thành, vẫn sừng sững đứng không suy suyển suốt hơn 700 năm qua, nhưng Dubrovnik cũng đã khứng chịu hai đại hoạ, tưởng như không thể nào gượng dậy được nữa: trận động đất năm 1667, sát hại hơn 5,000 người (khoảng 40 % dân số), làm sụp đổ một phần lớn công trình kiến trúc lâu đời, rồi gần đây hơn, là cuộc vây hãm và pháo kích thành phố suốt từ 1991 đến 1995 của Quân đội Nhân dân Nam Tư (liên minh Serbie-Monténégro), khi Croatie tuyên bố độc lập và quyết định tách khỏi liên bang Nam Tư: nhiều thường dân thiệt mạng và 68 % nhà cửa của cổ thành ít nhiều bị huỷ hoại. Để giữ lại cho bằng được danh hiệu “Di sản thế giới” do UNESCO trao tặng, Dubrovnik đã tái sinh, đứng thẳng dậy từ tro than, và, như ba trăm năm trước, tái thiết nhưng không quên khôi phục lại những nét đặc thù của mình. Ngày nay, nếu không đọc lịch sử của thành phố, không ghé thăm viện bảo tàng, không để ý đến các bức ảnh treo đó đây dọc theo các lối đi, chụp lại cảnh tiêu điều của phố xá, du khách không thể tưởng tượng được thành phố xinh đẹp và cổ kính này lại bị tấn công bằng cả ba đường biển, bộ và hàng không, bị tàn phá không thương tiếc bằng bom đạn và trái phá chỉ cách đây mới 30 năm. Sau 3 thập niên, Dubrovnik đã hoàn toàn thay da đổi thịt, vươn đôi cánh Tự Do trắng ngần bay lên giữa đống hoang tàn, đổ nát. Nhưng cư dân thành phố vẫn chưa quên những thảm hoạ của chiến tranh sau khi hoà bình tái hồi: ở nhiều nơi, cờ Ukraine tung bay phất phới bên cờ Croatie và cờ Liên Âu, nói lên sự liên minh, đồng lòng của các dân tộc chống lại sự ác, cái tham, điều vô nhân.
Cùng địa điểm, 30 năm sau – Dubrovnik
Với hơn 5,800 cây số bờ biển, Croatie có tổng cộng 1,087 đảo lớn nhỏ, xứng đáng mang tên “Xứ ngàn đảo”. Riêng ở Dubrovnik, ngoài việc có thể mua vé tàu, vé bus để thăm các nước lân cận (Monténégro, Bosnie-Herzégovine), du khách không thể không viếng quần đảo Elaphites ngoài khơi (gồm Šipan, Koločep, Lopud với bãi biển Šunj có cát mịn) và nhất là thăm đảo Lokrum nằm đối diện với bến cảng, chỉ cách phố cổ 700m đường biển với khoảng 15 phút đi phà. Đây là một hòn đảo xanh theo đúng nghĩa của nó, biển xanh, rừng xanh, với rất ít công trình kiến trúc. Cùng với một số di tích của Dubrovnik, tu viện hoang phế của dòng bénédictin trên đảo Lokrum đã được dùng để quay một số cảnh của bộ phim truyền hình nhiều phần nổi tiếng “Game of Thrones / Trò chơi vương quyền” (***), nên các fan của loạt phim này đã chịu khó xếp hàng rồng rắn, chờ đến lượt được leo lên chiếc ngai sắt độc đáo để chụp vài tấm hình kỷ niệm.
Các con hẻm-bậc thang độc đáo của cổ thành – Dubrovnik
Lokrum còn được biết đến với bầy công cả trăm con thả rong, sinh sôi nảy nở trên đảo từ thế kỷ XIX và lũ thỏ hoang cứ loanh quanh chực chờ xin vài vụn bánh. Vườn bách thảo giữa đảo được thiết lập từ thế kỷ XIX, trồng nhiều loại cây có nguồn gốc từ Úc, Á và Nam Mỹ. Ở đây, người yêu thích thực vật tìm thấy cây vả, với bảng tên la-tinh và dòng chữ: “Có nguồn gốc từ Trung Quốc, Đài Loan và Việt Nam” (cũng nên ghi nhận: anh em của nó, cây sung lại mọc hoang khắp vùng Địa Trung Hải, ở bờ tường, góc hẻm, chân cầu thang…)
Nước biển xanh trong nhìn thấy tận đáy
Du khách được yêu cầu rời đảo trễ lắm là trên chuyến phà cuối vào lúc 8 rưỡi tối và không một ai, kể cả nhân viên làm việc trong các tiệm ăn, quán nước, quầy hướng dẫn du lịch… được ở lại đảo qua đêm. Điều này không biết vô tình hay cố ý tô đậm thêm cho một truyền thuyết dân gian: trước khi bị quân lính của Napoléon và nhóm cầm quyền Dubrovnik trục xuất, các tu sĩ dòng bénédictin đã cầm nến chúc ngược đầu đi vòng quanh đảo và gieo lời nguyền cho những ai sẽ sống hoặc sở hữu đất đai trên đảo, đều phải gặp sự dữ!
Chiếc ngai sắt của bộ phim Trò chơi vương quyền
Dubrovnik được xem là thành phố địa đầu của Croatie, vì nằm sát biên giới với Monténégro, kẻ thù cũ (****). Ngoài hải sản tươi ngon, một số tiệm ăn ở đây có trong thực đơn món ćevapi truyền thống của vùng Balkan: thịt heo trộn thịt bê bằm nướng vỉ, không khác gì món bún chả Hà Nội. Thêm một điều thú vị: trong bảng mẫu tự của Croatie, ngoài các chữ cái đặc biệt Č Ć Š Ž…, còn có chữ Đ rất quen thuộc với người Việt Nam. Những ai mê môn đá banh của thành phố này cũng như trên toàn thế giới, chắc hẳn vẫn chưa quên nụ cười và khuôn mặt rạng rỡ của người đàn bà tóc vàng trên khán đài danh dự trong trận chung kết giải túc cầu thế giới năm 2018 giữa hai đội Pháp-Croatie: nữ Tổng thống Kolinda Grabar-Kitarović.
Xin gửi lời cầu chúc bình an và thịnh vượng đến Dubrovnik, thành phố quý chuộng Tự Do hơn tất cả mọi điều.
Phế tích tu viện dòng bénédictin trên đảo Lokrum
CN – Thiais 08.2025
Chú thích:
(*) Khối Shengen: theo hiệp ước ký năm 1985 tại Shengen (Luxembourg), người dân các nước nằm trong khối này được tự do di chuyển qua lại biên giới mà không cần thủ tục thị thực. Ngoài Anh quốc và một số nước Đông Âu, đa số các nước Tây Âu, Trung Âu, Bắc Âu và Nam Âu đều nằm trong danh sách 29 nước thuộc khối Shengen.
(**) Slave: sắc dân khởi nguồn từ Đông Âu, dùng hệ ngôn ngữ Ấn-Âu.
(***) Game of Thrones: loạt phim 73 phần (8 bộ) của đài truyền hình Mỹ HBO, dựa theo bộ tiểu thuyết của George R. R. Martin.
(****) Năm 2006, sau khi tuyên bố độc lập, Monténégro đã chính thức lên tiếng tạ lỗi Croatie, chấp nhận bồi thường những thiệt hại và hoàn trả các tác phẩm nghệ thuật cướp đi trong cuộc chiến đầu thập niên 90 của thế kỷ trước.
Tài liệu tham khảo:
https://www.visitonsdubrovnik.com
https://fr.wikipedia.org/wiki/Dubrovnik
https://fr.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9publique_de_Raguse
