Bạn ơi,
có khi nào. nghĩ về những năm tháng ấy
giấc mơ của cơn giông
mực đen chảy trong máu úa
về đâu. những cánh chim rã cánh
người ngồi. đốt lên đống lửa. bên góc đường. chờ đợi
bình minh trong cơn mưa…
NXT
Ðêm nay, một đêm gần cuối tháng Tư, bầu trời Garland, Texas, bập bùng ánh chớp và vang rền tiếng sấm qua đồng cỏ. Mưa. Có lúc thật đều thật nhẹ trên mái ngói, có lúc ầm ầm như thiên binh vạn mã kéo qua. Ngồi thức dưới ánh đèn cùng hơi mưa bên ngoài khung cửa sổ, Tim tự hỏi lòng mình: Bao nhiêu năm qua rồi sao mình còn nhớ “ánh đèn vàng nhạt nhòa đêm mưa / ai sầu trong quán úa”. (ca từ của Trầm Tử Thiêng)
Nghĩa là nhớ Sài Gòn và những cơn mưa. Sài Gòn, phải chăng, cũng như thành phố Brest trong thơ Jacques Prévert. Ở đó một thời có Barbara
Rappelle-toi Barbara
Il pleuvait sans cesse sur Brest ce jour-là
Et tu marchais souriante
Épanouie ravie ruisselante
Sous la pluie
Nhớ không em, Barbara
Trời mưa không ngớt xuống Brest ngày hôm ấy
Và em bước đi. trong mưa. rạng rỡ
Vui tươi, ướt xối…
Đốt sách tháng 05/1975 ở Sài Gòn
Và Sài Gòn cũng có em trong thanh xuân ngày ấy: Anh còn nhớ một lần, anh và em vừa xong buổi dạy cuối tuần ở Mỹ Tho cùng đáp xe đò về lại Sài Gòn. Hai đứa hẹn nhau đi chơi tối. Lúc em vừa ra khỏi nhà thì mưa ập xuống. Anh tới chỗ hẹn trước nên tránh được cơn mưa và đứng đợi em trước cửa nhà sách Albert Portail trên đường Catinat. Em xuống taxi bên kia đường lúc trời đang mưa lớn. Chạy vội qua đường trong cơn mưa ướt xối, em cười rạng rỡ và lao vào vòng tay anh mở rộng. A, mới đó mà đã hơn nửa thế kỷ qua. Bao nhiêu cơn mưa rớt xuống đời nhưng làm sao anh quên được cơn mưa ngày ấy. Mưa như một chuỗi cười trên phố xanh
Vậy mà rồi phải chia tay với Sài Gòn mãi mãi
Vâng. Tim bỏ thành phố Sài Gòn ra đi vào một ngày đầu tháng 6.1995. Còn nhớ bài thơ gởi bạn bè:
Như một lời chia tay
Tôi gởi lại
Một góc phố rực lá vàng
Quán cà phê mở cửa dưới giàn hoa giấy
Tiếng chim. lúc mình hôn nhau
A, mới đó mà đã 30 năm rồi 50 năm. Ghê gớm thật. Thời gian như một vết chém đứt đôi cơ thể. Bây giờ vẫn còn vết máu đâu đó, trên những trang thơ và trong trí tưởng mù sương. Hỏi làm sao quên được.
Làm sao quên được Tháng Tư khi mùa xuân gãy cánh. Làm sao quên được Sài Gòn, thành phố của ta. Vâng, không còn nữa vẻ đẹp của một bình minh mưa với màu phượng đỏ. Không còn nữa tiếng cười reo trong nắng sớm với những vẫy tay chào nhau khi chạy xe ngang qua.
Bỗng chốc Sài Gòn đổi chủ. Rạng đông một màu xám mọc lên trên thành phố. Và mưa. Có lẽ người dân Sài Gòn hiện phiêu bạt khắp nơi trên thế giới không ai quên được những cơn mưa ngày ấy. Mưa vào lúc hừng đông thành phố. Đã bao nhiêu năm qua rồi mà những ảnh bóng của một thời chưa tan biến. Những cơn mưa của Sài Gòn năm ấy, mưa trái mùa, che khuất chân trời. Những trang thơ tình đẹp đẽ về một Sài Gòn áo lụa như mơ của Nguyên Sa đã khép lại. Vở kịch Giấc Mộng Đêm Hè của anh và em cũng đã hạ màn. Bây giờ là một vở tuồng khác, với một câu chuyện khác, những đào kép khác. Này nghe ba tiếng gõ trên sàn ván, sân khấu mở màn với cảnh Thị Kính ngồi ru con trước hiên chùa. Bên ngoài trời đang mưa… Mưa rơi, mưa bây giờ rơi trên những trang kinh Địa Tạng.
Đốt sách tháng 05/1975 ở Sài Gòn
Thành phố lúc rạng đông, mưa. Em đi trong mưa, cúi đầu, nghiêng vai… Trần Dần đã viết như thế về những cơn mưa Hà Nội thời Nhân Văn Giai Phẩm. Còn em, cô ca sĩ kể với tôi, ngày ấy khi thành phố vừa đổi chủ, đã cùng chàng đi mua ngay một chiếc xe đạp, để ‘từ đài các bước xuống bụi bặm của cuộc đời’. Bây giờ là rạng đông, Sài Gòn của tôi đang mưa. Nhà nhà đóng cửa. Không ai dám nói lớn, cười lớn. Ở một góc quán nào đó, trong mưa, mường tượng thấy người ca sĩ mù hiện về ôm đàn gào lên những khúc đoạn rã rời, thảm thiết. Có lẽ đó chỉ là ảo ảnh thôi. Thật ra thì người ca sĩ mù ấy những năm tháng về sau này mới ôm đàn gào trước rạng đông. Một rạng đông có mặt trời mọc nhưng mặt trời bị cắt cổ (soleil, cou coupé -Apollinaire).
Rạng đông trên một thành phố vừa đổi chủ. Không, không bao giờ chúng ta quên được. Và lịch sử cũng không quên. Những cơn mưa lúc hừng đông. Có những chiếc lá bay như muốn tìm lại màu xanh đời mình, có những người hướng mắt về cửa biển, có những đống rác cao như núi không người dọn đi.
Thảm khốc hơn cả, như em đã từng đứng nhìn và khóc, là việc thiêu hủy hết dấu tích một thời. Có những đống lửa nhóm lên vội vàng ở chái sau ngôi nhà tổ phụ để đốt những hình ảnh, giấy tờ cũ. Có những đống lửa đốt sách. Tagore và Camus, Tolstoi, Trang Tử, Koestler, Hermann Hesse, Vũ Hoàng Chương , Đinh Hùng… cùng bốc cháy. Qua ngọn khói tỏa lên, ta thấy bóng Lão Tử cưỡi trâu xanh về núi. Chính tay Tim Nguyễn đã đem bộ Anh Em Nhà Karamazov, Giờ Thứ 25, Chúa Đã Khước Từ, Zarathustra Đã Nói Như Thế, cùng tất cả những tập thơ từng được yêu quý… cho vào bao bố, ném xuống lòng sông Thanh Đa. Trôi, trôi đi hết một thời để yêu và để nhớ, ôi màu của lãng quên, như ngày xưa em đã hát ở quán Văn.
Thành phố lúc rạng đông. Những chiếc lá dầu bay nghiêng trong mưa… Những bông sứ máu rụng trên vỉa hè bến cảng…
Thành phố lúc rạng đông. Em có bao giờ quên. Những cơn mưa đã trở thành đời mình, những chiếc lá rơi chạm vào hồn xanh buốt. Những mái nhà, góc phố mãi mãi về sau còn kể lại bao mảnh đời bỗng dưng tan tác, phiêu bạt khắp nơi.
Thành phố lúc rạng đông. Người nghệ sĩ ôm đàn bỏ đi…
TN
