Không hiểu sao tôi thích bài hát Papa một cách lạ kỳ. Cứ mỗi lần nghe giai điệu ngọt ngào yêu thương của bài hát này – do Paul Anka viết và chính Paul Anka hát – lòng tôi lại xôn xao một tình cảm như sóng biển vỗ bờ về trách nhiệm oằn vai hòa lẫn tình thương mênh mông trong sâu thẳm qua sự nghiêm khắc thường ngày của người cha, trong đó có cha tôi.
Bài hát khởi đầu bằng giai điệu mượt mà, sâu lắng tưởng nhớ về người cha, khi con còn nhỏ xíu:
Everyday my Papa would work
Nhớ đến Cha tôi mỗi ngày lao nhọc
To help to make ends meet
Hết lòng cố nuôi người thân
To see that we would eat
Nỗi ưu tư từng bữa ăn,
Keep those shoes upon my feet
Từng đôi giày in trong trí Cha.
Vâng, tôi nhớ đến cha tôi cũng y như vậy…
Ba tôi lên Sài Gòn từ thời trẻ, đi làm cho nhiều hãng, hết Công Chánh, Hỏa Xa rồi đến Shell – nơi ông làm lâu nhất từ 1958 cho đến 1973. Sau khi nghỉ hưu ở Shell, ông làm cho ngân hàng Indo của người Pháp cho đến 30/4/1975.
o O o
Giữa Sài Gòn náo nhiệt, ba tôi hàng ngày cần mẫn đến sở làm bằng chiếc Lambretta đời 1960. Trưa, đón con tan trường về, ăn cơm, chợp mắt một tý rồi lại đi làm đến chiều. Cứ thế suốt mười mấy năm – thời gian trôi nhanh thật – vui buồn vinh nhục có đủ – nhẫn nhục mà sống, mà làm việc để cuối tháng lãnh lương: đóng tiền học cho con, trả tiền thiếu tháng trước, mua sắm nhu yếu phẩm cho tháng này, rồi không còn mấy đồng trong bóp… Cuộc đời ba tôi cứ như dòng nước thượng nguồn chảy xuống – đều đều – tắm mát và nuôi dưỡng đàn con. Suốt mười mấy năm, bữa sáng của cha tôi chỉ là gói xôi, trong khi các con đều có ổ bánh mì thịt bự xự. Vậy đó, tre già không chỉ xòe cành lá che chở mà còn nhường hết dinh dưỡng của đất trời cho măng non đang tuổi ăn tuổi lớn…
Nghèo, bởi tiền ăn học cho 8 đứa con ngốn hết tiền lương, mặc dù lương hãng Shell cũng kha khá; rồi còn chi phí đủ thứ trên đời nhưng ba tôi kiên trì mục tiêu duy nhất là nuôi các con ăn học thành tài để giúp ích cho đời, cho xã hội. Kiên trì và kiên định đến mức giận bạn bè, hàng xóm láng giềng khi họ khuyên cho mấy đứa con lớn đi làm để đỡ bớt tiền ăn học. Ðiều gì có thể chứ còn biểu con ông bỏ học là dứt khoát không!
Nghèo, cùng mẹ tôi nuôi dưỡng đàn con 8 đứa đang sức ăn sức học, ông không một lời ta thán. Ðiều này tôi “nhiễm” từ ông: khó khăn mấy cũng “cắn răng” chịu đựng, không kêu ca than thân trách phận, luôn tìm cách vượt qua và đứng lên tự tin với đời. Cha mẹ tôi, từng việc từng ngày, “luyện” cho chúng tôi luôn giữ “tư thế” đàng hoàng ở đời: không luồn cúi ai, không coi khinh ai; cái tư thế “nghèo cho sạch, khó cho thơm”; như ý tưởng của bài hát:
There were years
Có những năm,
Of sadness and of tears.
Đời đầy khổ đau sầu thương
Through it all
Vẫn thủy chung
Together we were strong
Luôn bên nhau, chúng tôi vượt qua.
We were strong!
Vững mạnh hơn!
The times were rough
Trong muôn gian khó
But Papa he was tough,
Nhưng Cha tôi luôn vững vàng
And Mama,
Đứng với Cha,
She stood beside him all along.
Có Mẹ tôi luôn cạnh bên. Luôn cạnh bên
Growing up with them was easy
Lớn lên êm đềm trong tình cha mẹ,
Time just flew on by
Đời lướt trôi thật nhanh
Vâng, đời lướt trôi thật nhanh. Bao khó khăn rồi cũng qua. Chúng tôi học hành, đỗ đạt, có việc làm tốt, thì cha mẹ già yếu đi…
The years began to fly
Năm tháng theo bóng câu bay và
He aged but so did I
Cha già, rồi tôi lớn khôn.
Khi mẹ tôi bệnh trở nặng do tích tụ dãi nắng dầm sương thời kỳ sau 1975, cha tôi chân đã yếu lắm rồi, lần mò từng bước đến giường bệnh của mẹ tôi; nhìn thật lâu, không nói lời nào; rồi bước ra ngoài. Tôi cảm nhận được tâm trạng của ông:
I could tell
Rồi tôi biết,
That mama wasn’t well
Mẹ tôi đang yếu dần.
Papa knew and deep down so did she
Cha âu lo biết mẹ tôi sống không lâu,
So did she
Không còn lâu!
Khi mẹ tôi được đưa về nhà rồi rời bỏ phiền não trần gian sau hơi thở cuối, ông bước chầm chậm đến bên mẹ tôi, đưa bàn tay run run vuốt trán bà. Ông không khóc nhưng tôi thấy cổ ông rung rung…
When she died
Và ngày mẹ đi
Papa broke down and cried
Cha tôi khóc không thành lời
All he said was, “God, why not take me?
“Sao không phải là tôi”
Từ đó, ông suy sụp hẳn – cả thể xác lẫn tinh thần – đi đứng rất yếu, thường nằm một mình trên ghế bố, tay lần chuỗi bồ đề màu hổ phách nhẵn bóng, miệng lẩm nhẩm “A di đà” rồi thiếp vào giấc ngủ; chỉ dậy khi có ai gọi ông…
Everyday he sat there
Cứ mỗi đêm, Cha luôn ngồi
Sleeping in his rocking chair
Trên ghế, rồi thiếp theo nhịp đưa.
He never went upstairs
Nhất quyết không xa căn phòng,
Because she wasn’t there
Chỉ vì còn đâu dáng xưa!
Cha tôi rất thích, mỗi khi đi làm về, hoặc ngày Chủ Nhật, tôi bắc chiếc ghế nhỏ ngồi bên, nói chuyện với ông. Ðủ thứ chuyện trên đời: thời sự, hàng xóm, bà con họ hàng… Ông vui lắm, và qua đó ông dặn dò điều hay dở, lẽ phải trái ở đời. Ông thường dặn: “Trước khi làm việc gì, phải suy nghĩ cặn kẽ đến hậu quả…”; và tôi luôn nhớ câu ông dạy từ lúc tôi còn niên thiếu: “Hay nhứt là sống an nhiên thanh thản, muốn vậy đừng làm gì sai trái”, như lời bài hát:
Then one day my Papa said,
Đến lúc Cha gọi tôi và nói: “Con!
“Son, I’m proud of how you’ve grown”
Cha rất mừng thấy con khôn lớn.
He said, “Go make it on your own
Hãy đi! Lo lắng cuộc sống riêng con
And don’t worry, I’m O.K. alone.
Đừng quá lo! Cha một mình không sao nhé con!”
He said, “There are things you must do
Và nói: “Nhiều điều con cần lo,
Places you must see
Bao nơi – con cần đến
And his eyes were sad as he
Mắt Cha đau xót như lòng người.
As he said goodbye to me.
Khi người nói lời giã từ
85 tuổi, ông gầy yếu, mỗi bữa chỉ ăn vài muỗng, đi đứng chậm chạp, thường nằm hoài một chỗ; cho nên mỗi chiều, khoảng 3-4 giờ tôi thường đến tắm cho ông, dọn giường, giặt đồ cũ, thay đồ mới cho ông. Trong khi ông chầm chậm vịn tường lần từng bước thì tôi pha nước nóng sẵn. Tôi cảm nhận được nỗi vui thích của ông khi từng “gáo” nước ấm được “xối” nhẹ lên bộ xương gầy gò qua năm tháng; khi ông lau mình thì tôi đã dọn và thay xong mùng mền drap, gối… và đặt sẵn ly “sâm bổ lượng” mát lạnh cho ông. Ông ăn chầm chậm từng muỗng, hỏi chuyện việc làm, thời cuộc…
Cứ đều đều như thế cho đến nửa năm sau, một ngày tháng Sáu, ông nằm luôn không bao giờ trở dậy nữa… Dù đã tiên liệu, nhưng tôi vẫn không cầm được nước mắt khi đứng cạnh thân thể bất động và gương mặt thanh thản của ông…
o O o
Cha ơi, con nguyện ghi nhớ những lời dạy dỗ đầy yêu thương và trách nhiệm của cha – không chỉ trách nhiệm của một người cha trong gia đình – mà còn trách nhiệm với đời! Nhân ngày CHA, con hứa “Sống có ích cho đời, cho xã hội; chính là báo hiếu mẹ cha …” như lời cha thường dặn.’
I remember every word
Tôi luôn ghi nhớ từng lời
My Papa used to say
Cha thường khuyên răn tôi
Và tháng Sáu, Sài Gòn đang mùa mưa, bỗng “nghiệm” ra ý đẹp tuyệt vời của lời cha: “Mưa từ trên mưa xuống”!
AQ