(Kỳ 9a: The Federalist No 67)
Các lá phiếu bầu của cử tri Mỹ trong lần bầu chọn tổng thống lần thứ 46 đã kết thúc vào ngày 3 tháng Mười Một vừa qua, nhưng kết quả của kỳ bầu cử này có lẽ vẫn chưa chắc chắn khi bài báo này tới tay bạn đọc. Sự tranh cãi, chia rẽ cũng chắc chắn còn kéo dài hơn nữa. Nhiều người đã không ngần ngại đánh giá đây là cuộc bầu cử kịch tính nhất trong lịch sử Mỹ với sự phân hóa, tranh cãi, công kích gay gắt nhất, thiếu nhã nhặn nhất, thậm chí thiếu trung thực nhất giữa hai phe thuộc hai ứng cử viên tổng thống.
Ðây là những điều hoàn toàn không vui, không thuận lợi cho những người ủng hộ chế độ dân chủ nói chung hay yêu nước Mỹ nói riêng. Tuy nhiên, có ít nhất một điều những người yêu dân chủ vẫn tiếp tục tự hào: chỉ có những chế độ dân chủ mới có đủ bản lĩnh đến độ không giấu giếm cả các khuyết tật đáng hổ thẹn nhất của nó. Mà Sự Thật lại thường được coi là nhân tố quan trọng để giải thoát con người.
Ðiểm thứ hai, những người yêu dân chủ, yêu nước Mỹ vẫn có thể tiếp tục tự tin bởi chính quyền Mỹ hiện thời, và nước Mỹ hùng mạnh hiện nay đã có nguồn gốc từ các cuộc tranh biện, tranh cãi gay gắt giữa các quan điểm, phe phái ngay từ thuở lập quốc. Bản dịch tiếng Việt The Federalist No 67 sau đây không chỉ là minh chứng cho sự gay gắt đó mà còn có thể giúp chúng ta hiểu rõ thêm sự phức tạp của thiết chế tổng thống trong chính quyền Mỹ. Trân trọng giới thiệu:
The New York Packet
Thứ Ba, 11 tháng Ba 1788
Alexander Hamilton
Thưa đồng bào Tiểu Bang New York:
Cuộc bàn luận tiếp theo của chúng ta phải dành cho cấu tạo bộ phận hành pháp trong chính quyền dự kiến.
Gần như không có bộ phận nào của hệ thống khi thiết kế lại gặp nhiều khó khăn hơn bộ phận này; và có lẽ cũng không có bộ phận nào lại bị phản đối một cách ít chân thật và bị chỉ trích một cách thiếu suy nghĩ hơn.
Ở đây, những người phản đối bản Hiến Pháp dường như đã cố sức trổ tài bóp méo vấn đề. Tinh quái ỷ vào tâm lý căm ghét chế độ quân chủ trong nhân dân, họ đã cố huy động tất cả các đố kỵ và sợ hãi của quần chúng để chống lại chức vụ Tổng Thống dự kiến của Hợp Chúng Quốc, họ coi không chỉ là phôi thai mà còn là hiện thân đầy đủ của ông vua đáng ghét. Ðể dựng ra sự giống nhau, họ đã chẳng từ lấy cả các chất liệu thuộc lĩnh vực hư cấu. Do vậy, các thẩm quyền của một thống lãnh, rất ít khi lớn hơn và nhiều khi còn nhỏ hơn các thẩm quyền của thống đốc New York (ghi chú của người dịch: Tức George Clinton (1789-1812) Thống Đốc New York đương nhiệm. Xem chú thích cuối bài của tác giả), đã bị phóng đại lớn hơn cả các đặc quyền quân vương. Chức vụ này đã và đang bị người ta tô vẽ với những vẻ quyền uy tối thượng về tinh thần và quyền lực ghê gớm như của một ông vua Ðại Anh quốc. Tổng Thống đang bị người ta trưng ra cho chúng ta thấy với sự lấp lánh của vương miện và sắc tía uy nghi của vương bào. Ông đã bị đặt trên một ngai vàng với quần thần và đám mỹ nữ vây quanh và đang ngạo nghễ nghe các sứ thần ngoại quốc tâu bày. Những cảnh độc đoán, trác táng của xứ châu Á khó có thể không cần để trang hoàng cho cái hoạt cảnh thêu dệt đó. Bởi bao lâu nay chúng ta đã được dạy phải biết kinh hãi bộ mặt gớm ghiếc của thích khách và phải đỏ mặt trước những bí mật bị lộ của một nhà thổ sắp khai trương (ghi chú của người dịch: Những hình ảnh nói đến ở đây có lẽ nhằm nói tới những hình ảnh, ghi chép nổi tiếng về đời sống xa hoa của các quân vương trong đế quốc Ottoman của người Thổ ở vùng Trung Á).
Những hành động quá lố để bôi nhọ hay, có thể nói là cố tình biến hóa vấn đề như thế khiến chúng ta bắt buộc phải xem lại chính xác bản chất và cấu trúc thực sự của bộ phận hành pháp: để xác định rõ dạng thức và cấu tạo đúng thực của bộ phận này, đồng thời lột tẩy sự dối trá và vạch ra những sai lạc trong các gán ghép đang được tuyên truyền hết sức ma mãnh, miệt mài.
Trong việc này ai cũng thấy rất khó để giữ được kiềm chế hay để đối phó các thủ đoạn vừa quyết liệt vừa quỷ quyệt (ghi chú của người dịch: Tác giả viết với nghĩa và điệp âm rất hay “the devices, not less weak than wicked”, người dịch không thể dịch được một cách tương ứng.) đang cố đánh lạc dư luận khỏi sự thật. Chúng đã vượt quá xa các khuôn khổ thông thường, dầu không thể chấp nhận, của thói mưu mẹo bè đảng khiến cho ngay cả những tâm tính bộc trực và từ tâm nhất cũng phải gạt các tình cảm khoan dung các đối thủ chính trị để cho cơn phẫn nộ bột phát nổ tung.
Không thể nào không cảm thấy sự cố tình đánh tráo và lừa gạt trong quan điểm thô thiển cho rằng có sự giống nhau giữa một ông vua của Ðại Anh và một viên chức có quyền lực được định rõ như của Tổng Thống Hợp Chúng Quốc. Càng không thể kìm được cảm giác đó trước các mưu toan liều lĩnh và trơ lỳ đang được dùng để phục vụ mưu đồ này.
Một ví dụ, tôi coi có tính đại diện cho tình trạng chung này, là người ta đã bất chấp tới mức dám gán cho Tổng Thống Hợp Chúng Quốc một thứ quyền đã được nói RÕ RÀNG là dành cho Hành Pháp các Tiểu Bang. Ý tôi đó là quyền bổ nhiệm các chỗ khuyết trong Thượng Viện.
Cái ý táo bạo vượt trên trí xét đoán của những đồng bào khác này là của một tác giả, bất kể đúng sai thực sự, đang nhận được sự tung hô vang dội từ bè đảng của ông ta (1), và là người, từ ý tưởng sai trái, vô căn cứ đó, vẫn đang tiếp tục đưa ra một loạt các nhận định cũng sai lầm, vô căn cứ. Bây giờ hãy để cho ông ta đối mặt với chứng lý của thực tế, và hãy để cho ông ta, nếu ông ta có thể, biện giải cho hoặc phải ăn năn vì sự chà đạp thô thiển lên các lý lẽ của sự thật và các nguyên tắc của đánh giá công bằng.
Khoản 2, Phần 2 của Ðiều 2 (ghi chú của người dịch: Tức của Hiến Pháp dự thảo) trao Tổng Thống Hợp Chúng Quốc quyền “đề cử và, sau khi được Thượng Viện xem xét và chuẩn thuận, sẽ bổ nhiệm các đại sứ, các tổng trưởng và tổng lãnh sự, các thẩm phán của Tối cao Pháp viện, và mọi VIÊN CHỨC khác của Hợp Chúng Quốc mà sự bổ nhiệm KHÔNG CÓ trong Hiến Pháp NGOẠI TRỪ SẼ ÐƯỢC QUY ÐỊNH BỞI LUẬT.”
Ngay sau khoản này là một khoản khác thế này: “Tổng Thống sẽ có quyền bổ nhiệm cho đầy CÁC CHỖ TRỐNG có thể xảy ra TRONG THỜI GIAN NGHỈ CỦA THƯỢNG VIỆN, bằng việc trao các ủy nhiệm sẽ MÃN NHIỆM VÀO LÚC KẾT THÚC PHIÊN HỌP TỚI CỦA THƯỢNG VIỆN.” Chính phần cuối này cho thấy đây là nơi cái quyền giả tạo của Tổng Thống được bổ nhiệm các chỗ trống của Thượng Viện đã được người ta suy diễn ra. Nhưng chỉ cần để ý một chút tới sự liên kết giữa các điều khoản, và ý nghĩa rõ ràng của các câu chữ, là đủ cho chúng ta thấy sự suy diễn này không thể nào chấp nhận được…
(còn tiếp)
PHS (22/11/2020)
