Đầu mùa mưa Sài Gòn năm nay tôi thấy lạ. Hơn 10 ngày liên tiếp, những cơn mưa thường đến vào buổi chiều hay tối, mưa nhanh, giông gió ào ào rồi tạnh vội; thảng hoặc có cơn mưa sáng nhưng đến và đi cũng mau, cảm giác như ông Trời “tâm lý”, bù lại cho mùa khô vừa rồi Sài Gòn nắng nóng, đờ đẫn mụ người.

Qua Tao Đàn
Hôm trước, tôi có hẹn với bạn ở Võ Văn Tần. Khi tôi nói là sẽ xuống xe buýt ở Lê Lai và đi bộ đến. Bạn vội nói: “Để em ra chở”. Tôi trả lời: “Chỉ hơn cây số, chị thích đi bộ, nhất là qua Tao Đàn”. Vậy là tôi có nửa ngày đi bộ từ New World đến Võ Văn Tần, tán dóc đã đời xong lại đi bộ lòng vòng “qua bao con đường, qua bao phố phường, lê mòn gót chân” (1) vào một hôm trời nắng dịu hiếm hoi này.
Cho tôi lan man chút về mùa nắng nóng vừa qua. Theo trang facebook của Huy Nguyen – một chuyên gia độc lập về biến đổi khí hậu và rủi ro thiên tai khí tượng: “Đầu năm 2024, tp. HCM đã phải trải qua đợt nắng nóng kéo dài kỷ lục. Chỉ tính từ đầu tháng Hai đến cuối tháng Tư có tổng cộng 74 ngày nắng nóng. Tức là, bình quân 3 ngày có 2 ngày nhiệt độ TP HCM trên 35 độ C, và nhiều ngày trong số đó có nhiều ngày nắng nóng gay gắt với nền nhiệt khí tượng cao hơn 38 độ C. Tần suất nắng nóng này cao gấp đôi mức trung bình của thành phố 3 thập niên qua”.
Còn bởi, trước đó tôi được “truyền cảm hứng” từ status trên facebook của một bạn là Việt kiều đang về Việt Nam chơi. Bạn kể, hôm đó bạn đi bộ từ quận Tư ra trung tâm và “đời sống lề đường Sài Gòn là một kho tàng những điều kỳ thú. Nó chuyển động nhanh như cát luồn qua tay, mới đó mà đã mất, quay mặt đi là xong, chớp mắt là đã qua… Chèo kéo, trả giá, cảm ơn, hẹn gặp lại… Tất cả vẫn như ngày nào dù người bán và hàng bán đã khác xưa lắm rồi”.
Rời chỗ bạn ở Võ Văn Tần, tôi qua Lê Quý Đôn, men theo dinh Độc Lập ngắm nhìn những hàng cây xanh mát trong dinh được gội qua sau những cơn mưa, tàn cây phượng thấp thoáng hoa đỏ, bầu trời dường thấp xuống, màu nhạt đi khiến lá đậm màu hơn.

Hàng rong
Cảm giác Sài Gòn chậm lại một chút khi những xe trái cây thong thả trên vỉa hè chờ khách hỏi mua. Một chiếc xe máy chở đầy phía trước và phía sau những chùm bánh gói lá mà chủ nhân của nó đang đứng lại trò chuyện với một anh shipper. Người sửa xe đạp để đồ nghề dưới một trụ điện và anh thì ngồi trên vỉa hè cách đó hơn 5 mét. Có hai cô gái đang dựng chân máy chụp hình, chỉ trỏ, cười cười. Ai việc nấy, ở Sài Gòn chẳng ai chú ý đến công việc của ai. Vậy nhưng, khi tôi qua Tao Đàn thì thấy một người phụ nữ ngồi bệt xuống đất cạnh chiếc xe đạp chất đầy những bao nhựa cồng kềnh, có chị quét đường dừng chổi hỏi vài câu. Tôi đoán họ quen biết qua công việc hè phố mỗi ngày.
Hàng trái cây trên lề của một chị lớn tuổi với đủ thứ xoài, mít, cóc… Cạnh đó trên chiếc xe máy của một cậu trẻ là thùng nhựa màu xanh với những hàng chữ: cà phê đá, cà phê sữa, bạc xỉu, cam sữa tươi… Hai thanh niên với đôi gánh một đầu là những trái dừa, đầu kia là thùng xốp giống nhau như lấy từ một nơi đi bán. Bức tranh đường phố sôi động hơn khi tôi qua những quán cà phê vỉa hè Hàn Thuyên. Cũng có người ngồi trầm ngâm bên ly cà phê và ngó ra đường. Như đó là một chỗ ngồi quen thuộc, một thói quen không bỏ được. Tôi qua Bưu điện và rẽ vào đường sách Nguyễn văn Bình. Đồng hồ khi ấy chỉ 11 giờ 15 phút, dưới chân tôi không bóng nắng. Những gian hàng sách đủ màu với các kiểu trang trí phù hợp giới trẻ, các cô bán hàng đứng ngó ra. Người bán thì có mà người mua thì không. Tôi cảm thấy mình lạc điệu khi xung quanh các cô cậu choai choai í ới chụp hình selfie hết góc này đến góc kia – “No country for old men” là cảm giác có thật và tôi rời đi.
Lại tiếp tục làm du khách khi thả bộ xuống Đồng Khởi (trước đây là đường Tự Do, 1954-1975). Khách nước ngoài đủ thứ tiếng Tây, Tàu. Một nhóm khách đứng lại chụp hình ở di tích “Bót Catina”. Kìa, một cậu đánh giày đi qua thật nhanh, tôi chỉ kịp giơ máy hình bấm vội phía sau với bước chân thanh niên sải dài. Vừa nãy, khi tôi nói với bạn là tôi muốn chụp hình hay nói chuyện với một người đánh giày, bạn bảo: “Lâu rồi em không đánh giày bởi không gặp, phải tự đánh giày ở nhà”, làm tôi nhớ status của bạn ở trên: “Và cái nghề đánh giày tưởng đã chết khi dân ta và tây đều đã ít mang giày tây thì họ đã học cách đánh sneakers, giày vải, giày thể thao. Có điều cái hộp đồ nghề nhìn có vẻ giản đơn hơn hai ba chục năm trước, hơi tạm bợ, thiếu phần nào cái hình bóng của một thời trẻ con đánh giày và bán báo ngang dọc Sài Gòn, một mạng lưới tin tức ngầm đáng tin cậy của cánh nhà báo săn tin”.

Hai anh bán dừa
Đúng ngọ, những “cô gái văn phòng” từ trong các cao ốc ùa ra, ríu rít nói cười. Tôi đi sau một nhóm các cô với chút tò mò cùng ý nghĩ, mình sẽ theo vào một quán nào đó đông khách văn phòng xem các cô ăn gì mình bắt chước. Một lần nữa, cái cảm giác “no country for old men” trở lại khi tôi vào một cửa hàng xanh đỏ màu mè và kiểu gọi món “full topping” (2) không chỉ đồ uống mà còn thức ăn khiến tôi phân vân, thấy mình quê mùa, chậm chạp.
“No country for old men” còn theo tôi khi đã an vị trong một quán ăn, bên cạnh là hai cô gái trẻ nói chuyện líu lo, tôi nghe lỏm được vài câu kiểu như: “mình thấy bạn bên ngoài xinh hơn online”, các cô nói về một nhân vật thứ ba là bạn chung trên facebook, giọng nhanh và điệu bộ hệt như trong một talk show trên truyền hình hơi màu mè, làm dáng, không thật. Không lý mình lạc lõng đến vậy sao?
Khi tôi viết những dòng này thì trời Sài Gòn vẫn còn dịu dàng ở mức chấp nhận được để tôi thấy mình còn thiếu nhiều nơi ở các đường phố trung tâm chưa đi qua.
Nếu bạn muốn quan sát gương mặt đường phố Sài Gòn, tôi nghĩ bạn nên làm một du khách đi bộ quanh các đường phố trung tâm vào một ngày Sài Gòn nắng dịu. Tại sao tôi đặt ra yêu cầu nắng dịu – Là bởi, nếu những ngày nắng nóng như đợt vừa qua, tôi không chắc bạn có đi nổi không và quan trọng là bạn sẽ khó giữ lòng nhẹ nhàng khi nhìn những mảnh đời bám hè phố mưu sinh, lầm lũi, mệt mỏi, cam chịu. Đôi khi dối lòng mình cũng là một cách buộc phải sống chăng? Ồ, không phải, trái tim tôi quá yếu mềm, cảm xúc sẽ dễ bị đẩy lên khi thấy chung quanh mình còn quá nhiều cảnh đời lam lũ.
Tôi coi dự báo thời tiết, hứa hẹn cơn áp thấp nhiệt đới khả năng có thể mạnh thành bão. Hầu như bão xa đẩu đâu đều ảnh hưởng đến Sài Gòn, nhẹ nhất cũng là mưa sụt sùi. Hy vọng cái nắng nóng kinh hoàng như đợt vừa qua sẽ không còn nữa. Và nghĩ ngợi xa xôi làm gì khi trong dòng chảy tất bật kiếm sống của Sài Gòn, hiếm hoi lắm mới lọc ra được những ngày đầu mùa mưa tiết trời dịu dàng hiếm hoi này!

Đường sách Nguyễn Văn Bình
Bài và hình ĐTTT
(1) Lời bài hát “Uống Nước Bên Bờ Suối” của Lê Uyên Phương
(2) “Full topping” (món ăn đủ các loại nhân đi kèm) đang trở thành trào lưu phổ biến trong ẩm thực. Các món ngọt như chè, trà sữa, tào phớ đều có thạch, trân châu. Với các món mặn như bún, bánh giò, xôi, nhiều nơi thêm giò, chả cốm, xúc xích.