Chiến tranh giữa Nga và Ukraine đã bắt đầu bùng nổ vào tối Thứ Tư, ngày 23 tháng 2 năm 2022, giờ California, Hoa Kỳ. Sử sách thế giới sẽ ghi hành động tấn công Ukraine này của Nga là một hành động xâm lược. Để bảo vệ tổ quốc, toàn dân và chính phủ Ukraine đã anh dũng chiến đấu chống lại Nga. Quân đội Nga tấn công Ukraine tứ phía. Cả hai phe đã cận chiến ngay trong thủ đô Kiev. Máu đã đổ, đạn đã bay và người đã chết. Tan hoang và đổ vỡ khắp nơi. Còn đâu một quốc gia Đông Âu với những người dân hiền hoà; còn đâu thành phố Kiev với kiến trúc cổ độc đáo cùng nền văn hoá mà ai đến thăm một lần cũng đều yêu mến?
Thành phố Kiev
Ukraine, trong ký ức tôi, là một quốc gia có những ngôi giáo đường Chính Thống giáo tuyệt đẹp. Trong một chuyến du lịch Ðông Âu năm 2012, vào khoảng tháng Mười, khi những chiếc lá thu bắt đầu chín vàng rơi lả tả xuống công viên, tôi may mắn được ghé thăm thành phố Kiev. Kiev trong tôi là những khoảnh khắc an bình khi bước chân rảo quanh các khuôn viên đầy hoa hay trên lối đi dẫn vào các thánh đường cổ nổi tiếng.
Hình ảnh ấn tượng nhất còn ghi đậm trong tiềm thức tôi là bóng dáng ngoan hiền của những thiếu nữ tóc vàng sợi nhỏ, đầu đội khăn voan, tay ôm bó hoa hoặc cầm cuốn kinh thánh đi về giáo đường. Ðây đó những linh mục hay các nam tu sinh còn rất trẻ đi lại, trò chuyện trước nhà nguyện. Ukraine là xứ sở rất sùng đạo. Người dân bình dị, hiền hoà, thân thiện, ít ồn ào.
Thánh đường St. Sophia
Lúc đặt chân lên xứ sở này, nghe hướng dẫn viên kể lịch sử của họ có nét tương đồng với Việt Nam, tâm hồn tôi bỗng dấy lên nỗi cảm hoài và gần gũi, mến thương.
Vào thế kỷ 13, năm 1240, Tướng Bạt Ðô (cháu Thành Cát Tư Hãn) trên đường lui quân về thảo nguyên Mông Cổ đã tiến đánh và chinh phục thành phố Kiev, Ukraine. Bạt Ðô đã tàn phá không thương tiếc thành phố này chỉ vì tội không chịu thần phục quân Mông. Sau đó, đế quốc Mông Cổ đã thống trị Rus-Kiev hơn 100 năm. Cũng trong thời gian này, năm 1257, tướng Mông Cổ là Ngột Lương Hợp Thai đã tiến đánh Ðại Việt nhưng quân Nguyên Mông đã bị Ðại Việt đẩy lùi.
Tượng Bogdan Khmelnytsky & nhà thờ St. Michael.
Sau khi Mông Cổ suy yếu, lãnh thổ của Ukraine lại bị phân chia giữa nhiều thế lực khác nhau tại châu Âu, cụ thể là Ba Lan, Thổ Nhĩ Kỳ và Nga. Ðến thế kỷ XIX, khi Nga bành trướng và đánh bại hai địch thủ còn lại, hầu hết lãnh thổ của Ukraine đã thuộc về đế quốc Nga. Khi có Liên bang Xô viết, Ukraine trở thành một nước cộng hòa trong Liên bang này. Năm 1991, Liên Xô sụp đổ, Ukraine tuyên bố độc lập và xóa bỏ chủ nghĩa CS. Hơn hai mươi năm trôi qua, Ukraine đang dần hòa nhịp vào nền kinh tế thị trường thế giới, ngành du lịch cũng trở thành một kỹ nghệ quan trọng đang phát triển ở đất nước này. Tuy nhiên trong những năm gần đây, Ukraine mất quyền kiểm soát ở một số vùng lãnh thổ trọng yếu đã làm cho tình hình đất nước này đi xuống một cách trầm trọng.
Ðến thăm Kiev trong một chuyến du lịch các nước Ðông Âu, tôi được dẫn đi thăm thành phố Kiev với các tu viện, thánh đường, các pho tượng và các kiến trúc cổ theo trường phái Barocco còn sót lại sau Thế chiến thứ 2. Kiev không còn một di tích nào của đế quốc Mông Cổ ngày xưa nữa, chỉ còn những di tích của đế quốc Xô Viết vừa mới sụp đổ vào hai thập niên trước. Những di tích này còn rất mới, nhưng hình như người dân Ukraine không quan tâm lắm đến những công trình dưới thời Xô Viết. Chính phủ Ukraine đã bỏ tiền và công sức rất nhiều để trùng tu, phục chế những kiến trúc cổ của Ukraine đã bị tàn phá bởi thời gian, bởi chiến tranh, nhất là sự phá hoại của chế độ cộng sản đã từng ngự trị nơi đây hơn 60 năm.
Thánh đường Dormition.
Chúng tôi được nhìn thấy chiếc cầu bắc ngang thành phố và con sông Dnieper River, một con sông lớn từ hướng Bắc chảy xuyên qua Kiev, chia thành phố làm hai. Phía bên trái thuận theo dòng sông chảy là một bình nguyên rất rộng được dành cho người dân cư trú, những tòa chung cư cao tầng cũng như những nhà cửa; khu vực thương mại, hàng quán được xây dựng tại đây. Phía bên phải sông là những ngọn đồi cao với những tu viện, thánh đường, trường đại học, bảo tàng, phố cổ và pho tượng Motherland cao lớn, sừng sững bên dòng sông Dnieper. Phần đẹp nhất của Kiev chính là các kiến trúc của các tu viện, các ngôi thánh đường cổ đã được trùng tu.
Ukraine là quốc gia mà đa số người dân theo Chính Thống giáo (Ukrainian Orthodox), vì thế các ngôi thánh đường đều được kiến trúc theo lối Ukrainian Baroque (pha trộn giữa trường phái Baroque và Byzantine). Hai trong số các tu viện tại Kiev nằm trong danh sách di sản thế giới UNESCO, đó là khu tu viện Kiev Pechersk Lavra và ngôi Thánh đường St. Sophia gần giữa trung tâm phố cổ.
Một nhà hàng ở Kiev
Thật vậy, không hổ danh là di sản thế giới UNESCO, Thánh đường St. Sophia là một trong những địa điểm nổi tiếng nhất của thành phố. Ngoài kiến trúc chính là nhà thờ còn bao gồm một tập hợp các kiến trúc phụ như tháp chuông và nhà của tổng giám mục. Tên của nhà thờ xuất phát từ công trình nổi tiếng Hagia Sophia thế kỷ thứ 6 ở Constantinople tức Istanbul ngày nay. Nhà thờ được xây dựng vào năm 1037 hoặc 1011 nhưng phải mất đến hai thập kỷ để hoàn thành. Nhà thờ có 5 gian, 5 khu hành lễ và điều đặc biệt khác trong kiến trúc Byzantine là 13 vòm bát úp. Nội thất nhà thờ vẫn lưu giữ các bức tranh khảm và bích họa có niên đại từ thế kỷ thứ 11.
Ngoài ra, chúng tôi còn được viếng thăm các ngôi nhà thờ khác như Church of the St. Michael, Church of the St. Andrew, Church of the Vladimir. Mỗi nhà thờ mang một kiến trúc riêng biệt và màu sắc khác nhau, tất cả đều tuyệt đẹp.
Một dốc đồi và cư dân
Ðiều làm tôi thích nhất là được thăm tu viện Kiev Pechersk Lavra. Ðứng trên đồi cao, nhìn về phía tu viện thấy lòng mình thanh thản hẳn lên bởi không gian đẹp như ẩn giấu chút huyền bí của nó. Ðây là một khu tu viện cổ được xây cất trên một ngọn đồi nhìn xuống dòng sông Dnieper. Tu viện có một tháp chuông lớn và cổng Gate Pechersk Lavra bao quanh tạo thành một dãy nhà thờ với tường trắng tháp vàng, nổi bật trên nền trời xanh như một bức tranh tuyệt mỹ.
Ngoài ra, khu vực nhà thờ St. Andrew được gọi là “Montmartre của Kiev” tương tự như khu “Montmartre của thành phố Paris.” Dù chưa thể sánh bằng Montmartre nhưng nó làm người ta nhớ tới Paris.
Hôm nay bom lại nổ, đạn pháo kích lại rót vào Kiev. Người dân Ukraine phải chui xuống những đường hầm xe điện để tránh bom đạn. Mạng sống con người mong manh hơn tơ trời, làm sao những thánh đường mà họ đã ra công nỗ lực trùng tu và kiến thiết còn được nguyên vẹn! Tôi không biết làm gì hơn là cầu nguyện cho họ. Cầu nguyện cho đất nước Ukraine qua khỏi ách nạn chiến tranh này. Cả thế giới đều hướng về Ukraine cầu nguyện cho Ukraine bảo vệ được nền dân chủ, độc lập và tự do của họ.
Quang cảnh thành phố Kiev và con sông Dnieper.
TT
Hình của Trịnh Thanh Thủy & Nguyễn Minh
