Ngày 20 tháng 3 năm 2023 vừa qua là ngày xuân phân, ngày chính thức đầu tiên của mùa xuân đối với nhiều nền văn hóa cũng như sự khởi đầu năm mới theo lịch của Ấn Độ và Ba Tư cổ đại.
– Xuân phân là thời điểm trong không gian và thời gian khi mặt trời nằm ngay phía trên đường xích đạo của Trái đất, chỉ xảy ra hai lần một năm vào ngày xuân phân và thu phân. Vào tháng 3 (thường là ngày 20 hoặc 21), mặt trời đi qua đường xích đạo từ nam lên bắc, mang hơi ấm và ánh sáng trở lại Bắc bán cầu và nhấn chìm Nam bán cầu vào bóng tối mùa thu và mùa đông.
– Từ “xuân phân” (equinox) có gốc từ tiếng Latinh “equal – bằng nhau” và “nox – đêm”. Khi mặt trời đi qua đường xích đạo, giờ ban ngày và ban đêm gần như bằng nhau. Xuân phân và thu phân là thời điểm duy nhất mặt trời mọc thẳng đứng theo hướng Đông và lặn thẳng đứng theo hướng Tây đối với mọi người trên Trái đất.
Một huyền thoại nói rằng những thay đổi đặc biệt về từ tính hoặc năng lượng vào ngày xuân phân khiến cho quả trứng sống có thể đứng vững ở một đầu mà không đổ. Trong thực tế, bạn có thể cân bằng một quả trứng sống như vậy vào bất kỳ thời điểm nào trong năm.
Câu chuyện về quả trứng này có thể bắt nguồn từ truyền thống Tết Nguyên đán của Trung Quốc trong triều đại nhà Thương đã cai trị Trung Quốc suốt gần 6 thế kỷ. Truyền thuyết kể rằng vào ngày xuân phân năm 1600 trước Công nguyên, một người phụ nữ tên là Chien-Ti đã nhận được một quả trứng đặc biệt từ một con én trên trời. Trong câu chuyện có nét tương đồng với sự ra đời của Chúa Giêsu trong Cơ đốc giáo, trinh nữ Chien-Ti đã mang thai. Con của bà, Hsieh, tiếp tục thành lập triều đại nhà Thương, và câu chuyện kể là để giải thích quyền cai trị thánh thiêng của dòng họ.
Ở Mexico, trong khu phế tích Maya Chichén Itzá, đám đông tụ tập tại Kim tự tháp El Castillo vào các ngày xuân và thu phân. Tháp được xây vào khoảng năm 1000 AD. Người Maya là những nhà thiên văn giỏi, và Kim tự tháp là để tôn vinh thần rắn Quetzalcoatl. Vào lúc hoàng hôn ngày xuân và thu phân, góc đứng của mặt trời tạo ra những cái bóng trông giống một con rắn khổng lồ, dường như trườn xuống các bậc thang của Kim tự tháp cho đến khi nó hợp nhất với đầu tượng con rắn ở phía dưới.
Lễ mừng năm mới của người Ba Tư được gọi là Nowruz bắt đầu vào lúc xuân phân và kéo dài 13 ngày. Vào đêm xuân phân, các gia đình Iran quây quần trong một bữa tiệc và đếm ngược đến nhịp đầu tiên của năm mới với lời cổ vũ “Eide Shoma Mobarak” hoặc “Chúc mừng năm mới!” Bàn lễ được trang trí bằng các vật phẩm: táo tượng trưng cho sắc đẹp, giấm tượng trưng cho sự kiên nhẫn, dạ lan hương tượng trưng cho mùa xuân, bánh pudding ngọt ngào tượng trưng cho khả năng sinh sản, rau mầm tượng trưng cho sự tái sinh và đồng xu tượng trưng cho thịnh vượng.
